Magia zimozielonych roślin, czyli drzewa iglaste w symbolice

Świat naszej przyrody jest niezwykle interesujący i symboliczny. Związek natury oraz człowieka – ścisły. Zimą zaś większą uwagę zwracamy na drzewa iglaste! Szukamy choinki, gałązek na wieńce i stroiki, a także przyglądamy się tym roślinom na spacerach. Tworzą one lasy, zdobią parki i ogrody. Pięknie przystrojone iglaste drzewa są symbolami Bożego Narodzenia. A święta coraz bliżej! To dobry moment, by przyjrzeć się uważniej tym roślinom. Zapraszam na garść kolejnych zielonych ciekawostek!

Drzewa iglaste rosną na całym świecie. Najpopularniejsze są na obszarach o chłodniejszym klimacie. W Polsce to świerki, sosny, jodły, modrzewie, cisy, jałowce… Piękne, świeże, pachnące. Mają liście w postaci igieł lub łusek oraz szyszki. W zdecydowanej większości są wiecznie zielone. Oznaczają życie i nadzieję. Ich szyszki to natomiast symbol żywotności, płodności. Co jeszcze o nich wiadomo?

Pexels

Symbolika roślin iglastych

Drzewka zimozielone traktowane są jako niezwykłe, bo opierają się zmienności pogody oraz pór roku. Popularne wśród nich rośliny iglaste. W Polsce mają nie tylko znaczenie dla lesistości kraju, użytku, ale od wieków pełnią ważne funkcje w kulturze, sztuce, obrzędowości i medycynie ludowej!

Iglastym drzewo przypisywano dawniej boskie siły życiowe i wierzono, że nic ich nie złamie. Nasi przodkowie – tak jak i my dzisiaj – od dawien dawna przystrajali nimi świątecznie swoje mieszkania. Warto pamiętać, że przed choinką popularna na ziemiach słowiańskich była podłaźniczka (udekorowania iglasta gałązka wieszana pod sufitem). Zapewniała to, co dobre: urodzaj, szczęście, zdrowie.

Choinka przywędrowała do nas z Niemiec, na przełomie XVIII i XIX wieku. Stoi za nią także ciekawa, długa tradycja. Choinka to m.in. symbol biblijnego drzewa życia, drzewa rajskiego. Oznacza odrodzenie, życie, nadzieję.

Drzewa iglaste, tak u nas powszednie, mają zaś niezwykłą moc. Świerk, sosna i jodła to najbardziej znane z nich. Wszystkie mają wyjątkową urodę, funkcje użytkowe, ale też właściwości lecznicze oraz magiczne. Warto poświęcić im większą uwagę.

Sosna – symbol zdrowia, szczerości, długowieczności

Sosny to rośliny zimozielone, o długich, wąskich igłach. Do tego rodzaju należą gatunki uważane za jedne z najdłużej żyjących roślin na Ziemi! Część podlega ochronie prawnej. Niektóre cieszą się popularnością jako rośliny ozdobne. Sosny mają szerokie zastosowanie, to m.in. źródło drewna i olejków eterycznych.

Na przestrzeni wieków wpisały się w nasz folklor, kulturę oraz sztukę. Były używane jako symbole religijne i polityczne. W kulturze ludowej panowało przekonanie o możliwości przemiany człowieka w drzewo, np. sosnę. Roślinę tę otaczano więc czcią w starożytnej Grecji, Rzymie, Galii, a także w Chinach i Japonii. Była też przedmiotem kultu w Meksyku. Wykorzystywano ją w obrzędach religijnych.

Według mitologii greckiej sosna wyrosła z nimfy. Była to też roślina wiązana z bóstwami. W Chinach wierzono podobno, że sosny sadzone na grobach wzmacniają zmarłych, a w ogrodach – oznaczają stałość, nieśmiertelność, siłę charakteru. Ważne są w azjatyckim oraz europejskim malarstwie. U nas uwiecznił je na płótnie m.in. Leon Wyczółkowski.

Słowianie traktowali zawsze sosny z szacunkiem i powagą. Popularny był u nas zwyczaj „chodzenia z gaikiem”, podobny rytuał odbywał się na Ukrainie, Białorusi i w Czechach. Sosna była jednym ze świętych drzew. Uważano ją za symbol nieśmiertelności, wykorzystywano przy pochówku. Wierzono, że ma magiczne, uzdrawiające moce. Uważano, że oznacza szczerość, sprawiedliwość, szlachetność. Sosna wykorzystywana jest do dziś w ziołolecznictwie, w postaci olejku, naparu, syropu.

W Polsce jest wiele opowieści i legend o tych drzewach. Sosna to symbol zdrowia, męstwa, długowieczności. Pojawia się też w polskiej literaturze, m.in. w poezji Teofila Lenartowicza, Juliusza Słowackiego, Bronisławy Orłowskiej, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Marii Konopnickiej. W prozie pisali o niej np. Stefan Żeromski i Władysław Reymont.

W książce „Sekretny język drzew” można przeczytać, że sosna to symbol współczucia, nadziei, mądrości i pokoju.

Świerk – znak szczęścia, dobrobytu, oczyszczenia

Świerki to rodzaj wiecznie zielonych drzew. Wysokie i smukłe. Występują na obszarach chłodnych i umiarkowanych półkuli północnej. W Polsce naturalnie występuje świerk pospolity. To rośliny użytkowe i ozdobne. Często wykorzystywane jako choinki. „Świerk ma kształt dzwonnicy i charakter mistyczny” pisał o nich Wacław Sieroszewski.

Świerki to piękna ozdoba przyrody. Drzewa te są też cenne w przemyśle. Poza tym – to rośliny lecznicze. Stosowane są w chorobach układu oddechowego i pokarmowego. Mają właściwości przeciwgrzybiczne oraz przeciwbakteryjne.

Świerki wyróżniają się urodą, siłą, majestatem. To rośliny długowieczne. Dawniej wierzono w Polsce, że rosnące przed domem świerki zapewniają szczęście i urodzaj. Uważano, że to „dobre drzewo”, chroniące ludzi przed złymi mocami. Sadzono przed domostwami świerki by zagradzały drogę czarom,  chorobom, złu. Uważano, że ich gałązki mają magiczną moc. Odpędzają złe pokusy i paskudne myśli.

Świerki są szczególnie ważne w kulturze góralskiej. Cenne dla pasterzy na Podhalu. Drzewo to wyniesiono tam do rangi symbolu szczęścia, pomyślności i dobrobytu. Wszelkie czynności wykonywane w pracy pasterzy związane były z uroczystym traktowaniem świerka. Miały religijno‑magiczne motywacje. Przykładem jest np. zwyczaj, zgodnie z którym pasterze przypinali gałązki świerka bądź jodły do kapelusza, wierząc, że dzięki temu im samym oraz owcom nic nie zagraża. Roślinna magia związana z ich kulturą znalazła swoje odbicie również w literaturze polskiej oraz poezji gwarowej.

Publikacja „Sekretny język drzew” informuje, że świerk oznacza m.in. pokój, opiekę, wiedzę, oczyszczenie, energię, życie.

Jodła – metafora dumy, wierności, odwagi

Jodły to drzewa zimozielone i długowieczne. Mają szpilkopodobne liście, stojące szyszki. Ich igły są płaskie oraz miękkie. Powszechnie występują na półkuli północnej. W Polsce naturalnie rośnie jodła pospolita. To rośliny ozdobne i użytkowe. Bardzo czułe na zanieczyszczenia. Wykorzystywane m.in. w lecznictwie, branży kosmetycznej. Cenione jako choinki.

Jodła to roślina kojarzona z duchowością. Drzewo światła. Roślina święta. Wykorzystywano ją w rytuałach, zabiegach magicznych i obrzędach. Była poświęcona bóstwom. Wykorzystywana do wróżenia. Miała zastosowanie w magii miłosnej oraz zabiegach związanych z narodzinami i śmiercią. Otaczana była szacunkiem, życzliwością.

Pojawia się w legendach i pieśniach ludowych. To o niej mówi niemiecka kolęda „O Tannenbaum”. Drzewo znalazło się też w bajkach u Ignacego Krasickiego. Można o niej przeczytać w utworze „Jodła i jabłoń”. Pojawia się również w „Halce” Stanisława Moniuszki. W malarstwie polskim uwiecznił ją np. Władysław Skoczylas.

Jodła to symbol dumy, potęgi, odwagi, cierpliwości, wierności, życia wiecznego, wzniosłości, stałości. Uważa się, że pomaga radzić sobie z emocjami, wycisza, łagodzi stres. Jodły to też drzewa narodzin oraz widzenia przeszłości i przyszłości. Jej nazwa w języku polskim pochodzi od słowa prasłowiańskiego i oznacza „coś kłującego”.

Książka „Sekretny język drzew” podpowiada, że drzewa te symbolizują też czas, prawdę oraz siłę.

Pexels

To tylko garść informacji. Świat roślin jest ogromnie intrygujący oraz pełen ukrytych znaczeń. Drzewa iglaste kryją w sobie zaś więcej niż się na pozór wydaje. Nie zaszkodzi przyjrzeć się im uważniej. Niech ten tekst będzie do tego inspiracją. 

autor: Urocznica, źródła: książka „Sekretny język drzew”, G. Davies; zamosc.naszemiast.pl, wikipedia.org, kwietnikpolski.pl, drzewa.com.pl, lasy.gov.pl, czasopisma.ignatianum.edu.pl, wdkkielce.pl, nck.pl, zdjęcia: Pexels

Ciekawostki o polskiej choince: 5 świątecznych faktów

Ferie w Łodzi – jakie miejsca warto odwiedzić z dzieckiem?