„Smażone zielone pomidory” znów są na ustach wszystkich. Fannie Flagg, pisarka i aktorka, po latach postanowiła ponownie zabrać czytelników do Whistle Stop. Napisała kontynuację słynnej powieści. Pozycja nosi tytuł „Powrót do Whistle Stop”. Od jakiegoś czasu mówi się też o serialu na podstawie kultowej książki. To wszystko sprawiło, że postanowiłam odświeżyć sobie tę opowieść. Film już znałam, ale literackiego pierwowzoru nie miałam wcześniej okazji przeczytać. Niedawno to nadrobiłam. Od razu zaznaczę – to jedna z lepszych kobiecych powieści obyczajowych, jakie miałam w rękach.

Dwie nominacje do Oscarów, trzy do Złotych Globów, dwie do BAFTY, nagroda GLAAD Media. Ulubiony filmowy tytuł wielu widzów. Komediodramat „Smażone zielone pomidory” z 1991 roku to znany i powszechnie ceniony obraz. Pierwszy raz obejrzałam go kilkanaście lat temu, jako nastolatka. Film poleciła mi mama. Teraz po latach znów zajrzałam do Whistle Stop. Była to ciekawa wizyta.

Książka i film

Zarówno w książce, jak i filmie staruszka opowiada historię życia oraz przyjaźni dwóch kobiet w burzliwych latach 30. XX wieku. Ekranizacja nieco różni się od powieści. Adaptacja zachowała jednak najważniejsze wydarzenia, przebieg fabuły oraz kobiecy charakter. Niektóre wątki w filmie są skrócone oraz zmienione, nie wpływa to jednakże na odbiór całości.

„Smażone zielone pomidory” to opowieść kultowa. Bestseller. Wcale się temu nie dziwię. Fannie Flagg opowiada w niej ponadczasową historię o kobiecej przyjaźni, braterstwie, życzliwości i małej społeczności. Porusza tematy lekkie, zabawne, jak też trudne, poruszające. To opowieść bardzo życiowa, słodko-gorzka. Przeplatająca komizm, uśmiech losu z ludzkimi tragediami oraz porażkami.

Historia Fannie Flagg to też opowieść na wskroś amerykańska, pokazująca specyfikę oraz ducha ludzi z Alabamy. Przedstawiająca zalety, idee, ale również grzeszki, ciemniejsze strony społeczności z USA.

Kobieta na 1 miejscu

„Smażone zielone pomidory” to jednak przede wszystkim: oda do kobiecości. Książka mądra, zabawna, zaprawiona nutką czarnego humoru oraz życiowej goryczy. Staroświecka i jednocześnie zaskakująco współczesna, aktualna. Inspirująca, zapadająca w pamięć. Opowiada o kobiecej solidarności, przyjaźni, umiejętności pokonywania życiowych zakrętów.

Mamy tu babską przyjaźń, kryzys wieku średniego, młodość i starość, kobiece smutki oraz radości, a także mroczną tajemnicę, która wiąże do końca życia. Panie są tu na pierwszym miejscu, choć pojawiają się także mężczyźni, jak również sporo refleksji na ich temat. Panowie nie mają tu jednak najwięcej do powiedzenia. W większości, poza paroma wyjątkami, są tłem.

Gawędziarski styl

Książka Fannie Flagg to powieść bardzo dobrze napisana, lekko, umiejętnie, z dużą pisarską swobodą. Autorka posługuje się w niej gawędziarskim stylem. Flagg przez dwa plany czasowe oraz wątek rozmowy o czasach minionych i pewną epizodyczność, fragmentaryczność, tworzy bardzo ciekawe portrety bohaterów oraz interesujący obraz USA. Podczas lektury czytelnik zaś nie może się nudzić. Tę książkę cechuje żywioł języka mówionego. Mamy tu jego spontaniczność, wielowątkowość, dygresyjność, liczne anegdoty oraz niezliczone opowiastki. Wszystko jednak tworzy spójną całość.

Trudno się oderwać od historii opowiadanych przez Ninny, sympatyczną starszą panią. Nie sposób też nie polubić jej wiernej słuchaczki, Evelyn, zagubionej gospodyni domowej. Z zapałem można śledzić losy niepokornej zaklinaczki pszczół Idgie, zapłakać nad krętą ścieżką delikatnej Ruth. Miło jest poczuć klimat kawiarni Whistle Stop Cafe, którą prowadzą główne bohaterki i przyjrzeć się postaciom, jakie odwiedzają to miejsce. Sporo humoru wprowadza plotkarski biuletyn lokalny „Dot Weems Informuje”. Miłym dodatkiem są też przepisy Sipsey na końcu.

Budująca inspiracja

„Smażone zielone pomidory” to książka, która jest świetną czytelniczą rozrywką dla kobiet, ale może być też nauką. Poznając losy przyjaciółek z Whistle Stop Cafe, Evelyn uświadamia sobie, że najwyższy czas dokonać w swoim życiu kilku istotnych zmian. Po lekturze tej książki czytelnik także może wysnuć parę refleksji.

Bardzo polubiłam Ninny, strażniczkę pamięci, ale też zagubioną i nieco szaloną Evelyn oraz pewną siebie, sprytną Idgie. Co ważne – ta książka oddaje głos kobietom różnym. Staruszce, pulchnej pani w wieku średnim, zadziornej chłopczycy, wrażliwej damie, lokalnej komediantce, figurze z marginesu… Kobiecość to nie tylko wygląd, uroda, wieczna młodość, ale przede wszystkim – empatia, miłość, spryt, zdolność do poświęcenia, jak również umiejętność stawiania na swoim.

Gorąco polecam lekturę tej powieści. Na koniec oraz zachętę dodam, że być może zdecyduję się na dokładkę „Smażonych zielonych pomidorów” i sięgnę po drugą część.

Tytuł: „Smażone zielone pomidory” (Fried Green Tomatoes at the Whistle Stop Cafe)

Autor:  Fannie Flagg

Tłumacz: Aldona Możdżyńska

Wydawnictwo: Literackie

Rok wydania: 2021 (wydanie I: 1987)

autor: Urocznica, zdjęcia: mat. prasowe, filmweb.pl

Cytaty o książkach i czytaniu: ku inspiracji oraz refleksji