Ciekawostki o polskiej choince: 5 świątecznych faktów

Choinka to nie tylko piękna bożonarodzeniowa dekoracja, ze świątecznym drzewkiem związana jest bogata historia, tradycja oraz symbolika. „Panna zielona” w polskiej kulturze gwiazdkowej zajmuje miejsce szczególne. Dziś nikt nie wyobraża sobie bez niej Świąt! Co ciekawe, w naszych domach pojawiła się na przełomie XVIII i XIX wieku, a przywędrowała do nas z Niemiec. W tym tekście znajdziecie kilka faktów związanych z historią oraz tradycją naszego drzewka bożonarodzeniowego. Oto ciekawostki o polskiej choince!

„Wszechświat stał w pokoju/ Świąteczną choinką” napisał kiedyś Julian Tuwim. Faktycznie, udekorowane drzewko iglaste, nieodłączna ozdoba polskich świąt Bożego Narodzenia, skrywa w sobie cały kosmos sekretów i zagadek. Parę z nich znajdziecie poniżej.

Ciekawostki o polskiej choince: historia, tradycja, symbolika

Tradycja ubierania choinki ma w Polsce ciekawą i barwną historię. Drzewko świąteczne to dziś często najważniejsza dekoracja gwiazdkowa w naszym domu, która w okresie bożonarodzeniowym cieszy oczy oraz przywołuje ogrom miłych emocji, a także przyjemnych wspomnień. Dlatego też warto przyjrzeć się bliżej naszej choince!

pexels

Przed choinką na Słowiańszczyźnie była podłaźniczka

Polską choinkę poprzedzał praktykowany od wieków na Słowiańszczyźnie zwyczaj dekorowania w zimowym czasie własnych siedzib zielonymi gałązkami. Przed świątecznym drzewkiem w polskich domach królowała podłaźniczka (zwana też jutką, wiechą, sadkiem). Była to najczęściej gałąź sosny, jodły lub świerka. Wisiała nad oknem, drzwiami lub stołem. Przystrajano ją naturalnymi darami oraz łakociami. Wierzono, że zielone gałązki są nie tylko piękną ozdobą, ale zapewniają także dobrobyt i pomyślność. Uważano, iż podłaźniczka chroni dom przez złymi mocami oraz urokami. Badacze polskiej kultury uważają, że funkcja i symbolika rodzimej choinki to kontynuacja idei podłaźniczki.

Świąteczne drzewko najpierw pojawiło się w miastach

Choinka w polskich domach pojawiła się w okresie zaborów, przełomie XVIII i XIX wieku. Dotarła do nas z Niemiec. Najpierw zadomowiła się w salonach, bogatych dworach i mieszczańskich domach. Spodobała się polskim inteligentom. Później dopiero trafiła do ziemiańskich dworków i domostw chłopów. Na wsi dekorowanie drzewka upowszechniło się w dwudziestoleciu międzywojennym, a w niektórych regionach dopiero po II wojnie światowej.

Choinka ma w Polsce niezwykle bogatą symbolikę i znaczenie

Choinka to symbol Bożego Narodzenia i jeden z najważniejszych rekwizytów świątecznych. W Polsce nazywana jest również wigilijnym drzewkiem lub drzewkiem bożonarodzeniowym. Za choinką stoi długa i bogata magiczno-mityczna symbolika. Zielone gałązki od wieków oznaczają życie, odradzanie się oraz nadzieję. Choinka to także symbol Drzewa Życia. Według niektórych badaczy jest odwołaniem do problematyki poznania dobra i zła. Uznawana jest za odwzorowanie drzewa rajskiego. Według tej interpretacji bombki lub jabłka przypominają biblijne owoce z historii o Adamie i Ewie, a łańcuch nawiązuje do grzechu, kuszenia przez węża. Gwiazdka na wierzchołku symbolizuje natomiast gwiazdę betlejemską. Świeczki lub światełka to symbol życia.

Samo udekorowane drzewko było kiedyś prezentem

Praktyka składania pod choinką prezentów pojawiła się na przełomie XIX i XX wieku. Na początku samo drzewko, ozdobione darami natury oraz łakociami, było niespodzianką! Najstarsza wzmianka o ubieraniu choinki na Boże Narodzenie pochodzi z 1600 roku z kronik alzackich, a pierwsze udekorowane drzewko na ziemiach polskich pojawiło się w Gdańsku w XVII wieku. Zwyczaj upowszechnił się u nas jednak nieco później. Początkowo choinkę dekorowano wspomnianymi darami natury, np. orzechami, rajskimi jabłuszkami i piernikami. Przystrajano ją także własnoręcznie wykonanymi ozdobami – z bibuły, kolorowych papierów, piórek, kłosów zbóż, słomy, opłatków. W wigilijny wieczór pojawiały się na niej świeczki.

Pierwsza choinka z elektrycznymi lampkami pojawiła się na Śląsku

Pierwsze lampki choinkowe wymyślono w Stanach Zjednoczonych w 1882 roku. Światełka na teren polskich ziem dotarły na przełomie XIX i XX wieku. Znane był pod nazwą „elektryczne świece na choinkę”. Pierwsze drzewko udekorowane takimi lampkami pojawiło się w polskim domu na Śląsku. Po latach wojennych trend się nasilił. W latach 40. XX wieku medialne reklamy o „żarówkach choinkowych” były już czymś powszechnym.

pexels

Szukasz innych ciekawostek? Zapraszam do działu: Styl życia.

autor: Urocznica, zdjęcia: pexels, źródło: „Polskie tradycje i obyczaje”, A. Willman, S. Chmiel, Dragon 2016; „Treści symboliczne bożonarodzeniowej choinki”, kulturaludowa.pl; „Moda na choinkę. Drzewko bożonarodzeniowe w polskiej tradycji”, historiaposzukaj.pl; „Pierwsze kosztowały tyle, co pół samochodu. Prawdziwa historia lampek choinkowych”, ciekawostkihistoryczne.pl