Zbliża się Dzień Świętej Łucji. 13 grudnia to data, która ma szczególne znaczenie w krajach skandynawskich. To piękne święto światła. Kultywowane od wieków. Warto znać zwyczaje, tradycje, przesądy i przysłowia związane z tym dniem. Z kultem św. Łucji związanych jest wiele ciekawych obrzędów. Święta szczególnie czczona jest właśnie w krajach skandynawskich, jako dawczyni światła, ale wiążą się z nią tradycje z różnych części Europy.
„Jest oto północ roku i północ dnia świętej/ Łucji, o twarzy ledwie siedm godzin widocznej;/ Słońce już zgasło, na kopule mrocznej/ Iskrzą się tylko gwiazd zimne diamenty”: napisał John Donne w wierszu „Nokturn na św. Łucję, najkrótszy dzień roku”.
od św. Łucji przybywa dnia, Pexels
Tradycje i zwyczaje w Europie
Święto obchodzi się na pamiątkę św. Łucji z Syrakuz, która zginęła śmiercią męczeńską. Wiążą się z tym liczne legendy. Podobno kobieta miała piękne oczy i pozbawiła się ich w tragicznych okolicznościach, by zachować czystość. Jest ona patronką najkrótszego dnia w roku. To też orędowniczka wszystkich cierpiących na choroby oczu.
W krajach skandynawskich 13 grudnia odbywają się pochody dzieci w białych strojach, z przewodzącą orszakowi dziewczynką przybraną w wianek z płonącymi świecami (dla bezpieczeństwa coraz częściej są one zastępowane świecami led, na baterie). Tradycyjnie, jeszcze przed świtaniem, najstarsza córka w rodzinie, przyjmuje rolę „Świętej Łucji” i budzi dom starą piosenką „Santa Lucia”. Tego dnia spożywa się m.in. czarną kawę, czerwone grzane wino oraz specjalne bułeczki z rodzynkami i szafranem. Pochody światła organizowane w krajach skandynawskich w ten czas symbolizują koniec ciemnych dni, a nadejście jasności.
Świece zapalane 13 grudnia mają rozpraszać zimowe ciemności. Niosą optymistyczne światło i zapowiadają coraz dłuższe dni. Dzień Św. Łucji uroczyście obchodzi się też w Syrakuzach we Włoszech. To tam urodziła się święta. W roku liturgicznym Kościoła Katolickiego Dzień Świętej Łucji ma rangę wspomnienia obowiązkowego.
Tradycje związane z 13 grudnia dawniej były też żywe w Polsce. Niegdyś w Dzień Św. Łucji rozpoczynano intensywne przygotowania do świąt. Trzeba było przestrzegać tego terminu, bo wierzono, że inaczej dojdzie do niezgody w rodzinie. Różne tradycje były bardzo silne u górali podhalańskich. Uważali oni, że ten czas był porą graniczną, sprzyjającą czarom, złym mocom. W tym okresie starali się zabezpieczyć domy przed złymi siłami.
lussekatter, świąteczne bułeczki pieczone w krajach skandynawskich na Luciadagen (Dzień Świętej Łucji), Wikipedia
Przesądy 13 grudnia
13 grudnia od niepamiętnych czasów uznaje się za dzień wyjątkowy, magiczny. Data ta ma swoją symbolikę. Ten okres uważano za moment przełomowy. W ludowej tradycji europejskiej dzień wspomnienia św. Łucji był czasem narodzin słońca i światła. W języku łacińskim imię Lucia związane jest ze słowami lux, lucis, oznaczającymi światło. Od tego dnia z nadzieją czekano na powrót jasności. Odbywały się liczne uroczystości mające na celu powitanie słońca. Miało to korzenie w kulcie solarnym. Uważa się, że „powitanie światła” w Dzień Świętej Łucji jest pamiątką po czasach przedchrześcijańskich.
Ten czas obfitował w zabiegi magiczne. Był to okres intensywnych przygotowań świątecznych, wróżb pogodowych i przepowiedni. Popularne były różne przesądy. Z 13 grudnia związany jest np. zwyczaj przepowiadania pogody na następny rok. Z czasem najciemniejszej, najdłuższej nocy w roku wiązało się też wiele legend.
W Dzień Świętej Łucji dawniej wróżono, sprawiano prezenty małym dziewczynkom za dobre uczynki czy ścinano wiśniowe gałązki, by zakwitły na Boże Narodzenie. Ilość kwiatków wróżyła pomyślność na następny rok. Popularne były wróżby miłosne oraz prognozy przyszłości.
święto św. Łucji w Syrakuzach, Wikipedia
Przysłowia na Dzień Świętej Łucji
Dzień, w którym obchodzi się wspomnienie św. Łucji, jest dniem astronomicznego „zatrzymania się słońca”, kilkanaście dni później, w okresie bożonarodzeniowym, następuje przełom i zaczyna przybywać dnia. Nawiązują do tego liczne przysłowia. Święta Łucja od niepamiętnych czasów przepowiadała pogodę i przynosiła jasność. Na koniec kilka przysłów związanych z 13 grudnia.
- „Po świętej Łucji dzień trwa najkrócej”.
- „Na świętą Łucję noc się z dniem tłuce”.
- „Święto Łucy – noc króci”.
- „Święta Łucja dnia przyrzuca”.
- „Kiedy na świętą Łucję mróz, to smaruj wóz”.
- „Święta Łucja głosi, jaką pogodę styczeń przynosi”.
- „Po świętej Łucji pogoda na koniec grudnia śnieg poda”.
grupa szwedzkich śpiewaków w Biurze Spraw Zagranicznych w Londynie w 2016 roku, Wikipedia
autor: Urocznica, źródła: m.in. stacja7.pl, wikipedia.org, muzeum-radom.pl, polskieradio.pl, zdjęcia: Pexels
Przedświąteczne złote myśli: cytaty na adwent
Nie wiedziałem, że i u nas jest / było obchodzone. I poza Skandynawią, zawsze kojarzyło mi się ze Szwecją, pozdrawiam, piękny artykuł 🙂 .
Święto obchodzone jest w całej Skandynawii, choć najbardziej faktycznie zakorzenione jest w szwedzkiej tradycji. 🙂
Piękne jest takie kultywowanie tradycji 🙂
O tak, to ciekawa, że ta tradycja przetrwała tyle wieków.
Ależ się dowiedziałam ciekawych rzeczy. Piękna ta tradycja.
O tak, to bardzo ciekawa, ładna tradycja. 🙂
Wspaniały artykuł. Nie znałam tak dobrze tego dnia, wspaniały, piękna tradycja 🙂 Wiele obszernych informacji!
🙂
Bardzo ciekawe .
Wiele europejskich tradycji jest naprawdę niezwykłych.
Parę lat temu akurat zdarzyło mi się być w Szwecji i uczestniczyć w tym święcie.
Ono jest tam bardzo ważne. Faktycznie piecze się bułeczki, przed domem ustawia się lampiony, pije się grzane wino z bakaliami a dzieci grzany napój korzenny. W szkołach przygotowuje się inscenizacje, na które przychodzą wszyscy z okolicy.
Przed szkołą wystawione były stoły na których były różne ciasteczka, głównie pierniczki i ten korzenny napój.
No i oczywiście lampiony!
Wszyscy się świetnie bawili. Byłam pod wrażeniem:)
Babcia zawsze zapisywała pogodę z kolejnych dni od Łucji bo one przepowiadały jakie będą miesiące po nowym roku. Sprawdzało się średnio ale czasami się zdarzało:)
Dzięki za jak zwykle ciekawy post i pozdrawiam!
O, wspaniale. Bardzo dziękuję za cenny komentarz. 🙂
Ciekawy artykuł. Oglądałam niegdyś historię św. Łucji. Był film na faktach. O obrzędach i tradycjach już nie wspominano. U nas dzisiaj mrozi, w końcu wyszło i słońce. Pozdrawiam
Piękna tradycja 🙂 teraz data 13 grudnia przestanie mi się kojarzyć z wprowadzeniem stanu wojennego, a zacznę świętować ten dzień ze św. Łucją 🙂
Warto właśnie na 13 grudnia spojrzeć z różnych stron, jak się okazuje, ta data ma też piękną odsłonę. 🙂
Ciekawy wpis. Pozdrawiam 🙂
🙂
Interesujące . Człowiek cały czas coś poznaje w szczególności z tradycji .
🙂
Bardzo lubię tematykę tradycji w różnych krajach. Jak żył mój dziadek, święta Bożego Narodzenia były bardzo tradycyjne. Był Łemkiem i stosowaliśmy ich zwyczaje.
O pięknie, w mojej rodzinie też przywiązuje się wagę do tradycji rodzinnych. Jednym z tego przejawów jest kutia na stole. 🙂
Bardzo ciekawa tradycja. Sporo nowych rzeczy się dowiedziałam. 😉
🙂
O i znów przegapiłam wigilię sw. Łucji. Piękne mamy tradycje i ciekawe przesądy. Lubię czytać o dawnych obrzędach. To wszystko jest bardzo inspirujące. Te podarki dla dziewczynek w dzień sw. Łucji, nawet nie wiedziałam o tym. Czytałam że górale też obchodzi wigilię sw. Łucji. Pozdrowionka z Krakowa Urocznico.
O tak, mamy wiele pięknych tradycji. 🙂