Czy wiecie, że w dawnych, polskich kolędach i pastorałkach można znaleźć różne gatunki ptaków? W kulturze angielskiej te zwierzęta także pełnią swoją rolę w okresie Bożego Narodzenia. A to nie wszystko! Wszyscy lubimy dawać i otrzymywać gwiazdkowe podarki. Najpiękniejsze są te od serca. A czy wiecie, że wśród zwierząt popularne są prezenty miłosne? Oto kilka skrzydlatych ciekawostek w sam raz na Święta. Ptasie Boże Narodzenie!
Gwiazdkowy czas jest bardzo romantyczny. Boże Narodzenie to czas miłości. To też doskonały moment, by spojrzeć uważniej na naszych braci mniejszych. Legenda mówi, że w Wigilię zwierzęta mówią ludzkim głosem. A co my mamy wspólnego ze skrzydlatymi przyjaciółmi? I czym nas mogą zaskoczyć? W Święta i nie tylko?!
Pexels. Czy wiecie, że… w staropolskich kolędach i pastorałkach można spotkać łabędzie?
Skrzydlate kolędy i pastorałki
Związki ptaków z Bożym Narodzeniem są liczne. Skrzydlate istoty są nie tylko ciekawymi zwierzętami, mają też znaczenie kulturowe. Ich bogatą reprezentację znajdziemy np. w naszym folklorze. Także świątecznym.
W wielu staropolskich kolędach i pastorałkach występują skrzydlaci przyjaciele. W świątecznych pieśniach spotkać można m.in. kukułkę, łabędzia, orła, kaczkę, bażanta, czaplę, indyka, gęś, gołębia, gila, czajkę, przepiórkę, wróbla, ziębę, wilgę, a nawet – co bardzo ciekawe – kanarka i papugę. Naukowcy naliczyli ponad 60 gatunków, które wychwalają w naszych kolędach narodziny Jezusa.
Ptasi świat wykorzystywany w pieśniach bożonarodzeniowych miał różne cele. Przede wszystkim skrzydlate zwierzęta wyrażały świąteczną radość swym śpiewem. Miały też bawić i rozweselać. Rozmuzykalnione ptasie Boże Narodzenie łączyło chrześcijańskie tradycje bożonarodzeniowe z obrazem rzeczywistości, przybliżając wszystkim temat i pozwalając się pełniej wczuć w wesołą atmosferę świętowania.
Śpiew ptaków rozbrzmiewa m.in. w utworze „Pieśń o weselącym się ptactwie z narodzenia Bożego na godach”. W kolędzie „W dzień Bożego Narodzenia” można usłyszeć: „kur na grzędzie krzyczy wszędzie:/ Wstańcie, ludzie, bo dzień będzie,/ do Betlejem pospieszajcie,/ Boga w ciele przywitajcie”.
W wielu polskich pieśniach bożonarodzeniowych znajdziemy wątki ornitologiczne. Naukowcy uważają, że liczne ptaki w kolędach były m.in. wyrazem zimowej tęsknoty za wiosną. Ale nie tylko w naszej tradycji świątecznej skrzydlate istoty zajmują ważne miejsce!
Pexels. Czy wiecie, że… rudzik jest angielskim symbolem Świąt Bożego Narodzenia?
Ptasi symbol świąt
W Anglii symbolem Świąt Bożego Narodzenia jest rudzik. Zdobi m.in. karki świąteczne, znaczki, opakowania herbaty, papier do zawijania prezentów. Tradycja wywodzi się z czasów wiktoriańskich. Rudzik kojarzył się z listonoszami, którzy w Święta mieli ręce pełne roboty, a nosili czerwone ubrania. Byli wyczekiwani i radośnie witani. Kojarzyli się z otrzymywaniem prezentów oraz życzeń. W podziękowaniu za życzliwość pracownicy poczty umieścili wizerunek rudzika na znaczkach pocztowych i świątecznych kartkach. Symbol się szybko przyjął, rozpowszechnił.
Jest jeszcze inne wytłumaczenie popularności rudzika w tradycji bożonarodzeniowej. Istnieje legenda, według której rudzik pomógł Świętej Rodzinie. Podtrzymywał płonące ognisko. Mały, brązowy ptaszek dzielnie skakał, dmuchał i podśpiewywał, by utrzymać płomień. Był tak zaangażowany, że się poparzył w brzuszek. W nagrodę za pomoc i odwagę plamka stała się jego ozdobą.
Rudzik pasuje do Świąt z wielu względów. Jest towarzyski, śpiewa zimą. Często można go spotkać w grudniu. Wygląda jakby razem z nami cieszył się z bożonarodzeniowego okresu. To symbol radości i dobrej nowiny.
Pexels. Czy wiecie, że… pingwiny dają sobie kamienie w prezencie zaręczynowym?
Pierzaste prezenty od serca
Boże Narodzenie to czas obdarowywania się prezentami. Nie wszyscy wiedzą, że nie tylko ludzie dają sobie podarunki. Zwierzęta także ofiarowują sobie podarki. Wśród nich bardzo ciekawe są zwyczaje skrzydlatych przyjaciół.
Ptaki wykazują specyficzne zachowania godowe. Jedne gwałtownie rywalizują o samice, inne dają swoim partnerkom prezenty. To prawdziwe upominki od serca.
Samiec rybitwy kiedy złowi apetyczną rybkę, to wręcza ją upatrzonej samiczce. Zwykle jest to „dama jego serca”, która znajduje się w rodzinnym gnieździe. Jeśli nie ma jej w pobliżu, prezent dodaje samotna sąsiadka.
Szpaki dają samiczkom kwiaty, kiedy panie wysiadują jajka. Podobno potrafią partnerkom przynosić nawet krokusy! Wróble i sikorki też przynoszą do rodzinnych gniazd aromatyczne rośliny. Chodzi o cele praktyczne, higieniczne, ale nie tylko, to też miły upominek.
Pingwiny przynoszą swoim paniom kamienie. Samce, by zdobyć serce swojej wybranki, szukają najpiękniejszych okazów, które później posłużą do zbudowania gniazda. Muszą być duże, czyste, błyszczące, atrakcyjne wizualnie. To pingwinie zaręczyny. Jeśli wybranka serca zaakceptuje podarunek, to włoży prezent do swojego gniazda. Zdarza się nawet, że pingwiny wykradają sobie wzajemnie kamienie, by zdobyć taki, który spodoba się samicy.
Zimorodek przyniesie wybrance rybę, żołna – owada, a kardynał – ziarenko. Żurawie w prezencie miłosnym ofiarowują specyficzny taniec. Podskakują i kłaniają się z rozpostartymi skrzydłami oraz podążają za samicą z uniesionym pionowo dziobem.
Jak widać, można się dopatrzyć różnych skrzydlatych związków z Gwiazdką. Ptaki mają w bożonarodzeniowej tradycji swoje miejsce. Pojawiają się w kolędach, na kartkach świątecznych, wśród dekoracji, tak jak my – dają swoim ukochanym prezenty. Pamiętajmy o nich, nie tylko od Święta. Zima to czas dokarmiania ptaków. Może w Boże Narodzenie warto sprawić im pyszny, zdrowy prezent?
Pexels. Czy wiecie, że… najczęstszymi gośćmi odwiedzającymi nasze zimowe karmniki są sikorki?
autor: Urocznica, źródła: M. Borejszo, „Śpiew ptaków w staropolskich kolędach i pastorałkach”, pressto.amu.edu.pl; werandacountry.pl, zpe.gov.pl, polskieradio.pl, wikizoo.pl, puls.edu.pl, bibliotekapiosenki.pl, naukawpolsce.pl, zdjęcia: Pexels
Świąteczne rośliny – zieleń na Boże Narodzenie
