George Orwell „Rok 1984” – wciąż aktualny przekaz

Wybitne dzieła literatury poznaje się po tym, że się nie starzeją, a ich przekaz przez dziesięciolecia wciąż jest aktualny i uniwersalny. Bez wątpienia do takich książek należy „Rok 1984” G. Orwella. Dzieło to nie tylko na stałe zapisało się w historii literatury, ale także stało się źródłem inspiracji dla innych twórców oraz rozpoznawalnym elementem popkultury. 

Brytyjski pisarz George Orwell nie tylko dzięki powieści „Rok 1984” zyskał miano krytyka i demaskatora systemów, które zniewalają człowieka, czyli rządów totalitarnych. Orwell jako człowiek o poglądach anarchistycznych, biorący udział w wojnie domowej w Hiszpanii i z konieczności parający się różnymi zajęciami (również żebractwem) był osobą głęboko wrażliwą nie tylko na zniewolenie ludzi, ale i na kwestię społecznych nierówności. Takie idee i poglądy są podstawą fabuły powieści, która wyszła spod pióra Orwella, a do dziś jest źródłem inspiracji, dyskusji oraz wciąż aktualną przestrogą. Wszystko to sprawiło, że „Rok 1984” jest czytany i doceniany przez kolejne pokolenia. Dlatego też warto tę książkę przeczytać i sprawić, by zagościła w domowej biblioteczce.

mat. prasowe

Powieść Orwella – obraz państwa totalitarnego i przerażająca wizja społeczeństwa

Sama tematyka książki przyczynia się do tego, że nie jest ona łatwa w odbiorze, jeśli chodzi o emocje, które budzi. Jednak kunszt pisarski Orwella sprawia, że „Rok 1984” jest książką, od której trudno się oderwać (mimo towarzyszącemu lekturze przygnębieniu). Orwell w powieści przedstawia wizję świata, który (na zasadzie wciąż zmieniających się sojuszy) jest rządzony przez trzy mocarstwa. Akcja powieści rozgrywa się w Oceanii. Winston Smith to główny bohater przedstawiony jako pracownik Ministerstwa Prawdy i członek partii, który wciąż na potrzeby rządzących i innych członków partii produkuje kłamstwa. Nad wszystkim zaś czuwa Wielki Brat. Nieustająca propaganda np. zmiany w książkach, by ich treść była „po myśli partii”), ciągła inwigilacja („Wielki Brat patrzy”), kontrola i brak wolności myśli, słowa i czynu sprawia, że rozpadają się wszelkie więzi międzyludzkie, nawet te rodzinne. Poza tym społeczeństwo bardzo nieproporcjonalnie jest podzielone na klasy społeczne, najliczniejsza i bez żadnych praw jest najniższa warstwa. Poza kłamstwami produkowanymi w Ministerstwie Prawdy, o losie mieszkańców Oceanii decydują:  Ministerstwo Obfitości, Ministerstwo Miłości i Ministerstwo Pokoju.

„Rok 1984” jako antyutopia – źródło inspiracji

Antyutopia, której elementy można odnaleźć przez dziesięciolecia w naszej rzeczywistości, jest wciąż aktualnym apelem i ostrzeżeniem przed niszczącymi rządami totalitarnymi. „Rok 1984”, który jest najsłynniejszą książką Orwella, to źródło wielu powiedzeń i określeń, które przeniknęły do codziennego języka, np.: „Wielki Brat patrzy”; „Wszystkie zwierzęta są równe, ale niektóre są równiejsze od innych”; „nowomowa” czy „policja myśli”. „Rok 1984” był też inspiracją do powstania albumu Davida Bowie „Diamond Dogs”, a na podstawie fabuły książki zostały nakręcone filmy i wyreżyserowana opera. „Orwell 1984“ jest więc symbolem pewnych treści, które są kanwą powstania wielu dzieł.

G. Orwell – nie tylko „Rok 1984”

Oprócz tytułowej powieści wydanej w roku 1949 analogiczną tematykę porusza także „Folwark zwierzęcy”. Wśród książek  G. Orwella jest szereg publikacji, którymi także warto się zainteresować. Należą do nich choćby: „Wiwat Aspidistra”, „W hołdzie Katalonii” czy „Brak tchu”.

Hasło Orwell 1984 to szereg skojarzeń, które zostały mocno wprzęgnięte także w naszą rzeczywistość i są wykorzystywane przez popkulturę. Uważa się, że orwellowska wizja kontrolowanego świata odnosi się nie tylko do systemów politycznych, ale i do permanentnej inwigilacji elektronicznej… Podczas lektury książki można odnaleźć wiele analogii, także dotyczących mechanizmów kierujących ludzkim zachowaniem w obliczu „osaczenia”. Warto docenić ten aspekt powieści Orwella – to właśnie uniwersalność tworzonych treści cechuje pisarzy najwybitniejszych. Ich utwory są aktualne mimo upływu wielu dziesięcioleci – a to dzięki trafnym obserwacjom dotyczącym ludzkiej natury i działania systemów społecznych. Do takich dzieł dobrze jest też wracać i odkrywać je na nowo.

*tekst i zdjęcia: materiał reklamowy (foto główne: Pixabay)

Recenzja: „Rok 1984” G. Orwell