Maski karnawałowe: Wenecja, tradycje i tajemnice

Karnawał to czas zimowych balów, parad, maskarad. Opiera się na ludzkiej potrzebie przerwania monotonii i szarości powszednich dni. W karnawale „świat staje na głowie”. Popularnym symbolem tego okresu są maski karnawałowe. Bywają piękne, budzą fascynację. Maski są niezwykłe i posiadają swoją magię. Co się za nimi kryje? Czas poznać ich tajemnice. 

Zwyczaj zakładania masek w karnawale wiąże się z Wenecją. Ten okres był tam od zawsze czasem zabawy, rozpusty. W karnawale pozwalano sobie na więcej. Maski zapewniały anonimowość, przełamywały konwenanse i podziały społeczne.

Pexels

Maski w kulturze

Polskie słowo „maska” (podobnie jak angielskie „mask”) pochodzi z francuskiego „masque”, oznaczającego „nakrywanie w celu schowania lub ochrony twarzy”, które z kolei wywodzi się z włoskiego słowa „machera”, a to ze średniowiecznej łaciny, w której „masca” oznaczało „maskę, zjawę, koszmar”. Etymologia jest złożona i niejasna. Słowo „maska” wiązane jest też z wyrazem „błazen” (z arabskiego „mascharah”) czy innymi słowami hiszpańskimi oraz arabskimi, kojarzonymi z psotą oraz wybrykiem.

Maski w kulturze są używane od niepamiętnych czasów. Znane na całym świecie. Dawniej traktowano je jako przedmioty święte, zakładano podczas rytuałów, ceremonii, oddawania czci bóstwom. Używali ich wybrańcy – szamani, wróżbici, wodzowie. Wierzono, że pomagają nawiązać kontakt ze światem nadprzyrodzonym.

Używano ich też w teatrze. Warto pamiętać, że dramat wywodzi się z dawnych rytuałów religijnych. Maski zawsze miały swoją symbolikę. Jednocześnie używano ich do celów praktycznych. Dla ochrony, sportu, na polowaniach, ucztach, wojnach. Bywały też dekoracją. Od średniowiecza maski zaczęły być używane w czasie zabaw karnawałowych.

Pexels

Karnawał w Wenecji

Tradycja maskarad wywodzi się z włoskich zabaw karnawałowych, popularnych pod koniec średniowiecza i w renesansie. Ma związek z odbywającymi się w tym okresie procesjami, a więc przypisuje się temu podłoże magiczno-rytualne. Stąd wywodzi się też europejski teatr nowożytny, balet i opera. Jedną z form maskarad były popularne we Florencji triumfy. Ale nie tylko!

Mówi się, że Europa zawsze lubiła przebieranki. Zabawy kostiumowe wzbudzały wielkie emocje. Wciąż są popularne. Uważa się, że moda na bale maskowe przyszła z Wenecji. Maski traktowano tam jak tarcze. Karnawałowe maski weneckie nie tylko służyły przebraniu, ale pozwalały zasłonić twarze, ukryć prawdziwą tożsamość. Wszyscy na moment stawali się równi. Zakładając maskę, wcielano się w inną postać. Można było być kimś innym. Karnawał w masce dawał nową tożsamość. Otwierał na świat różnych możliwości, z czego wiele osób czerpało garściami. „Człowiek ujawnia swoją prawdziwą naturę dopiero w masce na twarzy”: stwierdził pisarz Oscar Wilde.

Tradycja karnawału weneckiego sięga wielu wieków wstecz. Mówi się, że to największa i najstarsza zabawa uliczna. W czasach renesansu był to też najdłużej trwający karnawał na świecie. Prekursorem weneckiej zabawy było prawdopodobnie rzymskie święto Saturnaliów.

Nie wiadomo, kiedy dokładnie zaczęto nosić maski w czasie karnawału w Wenecji. Szybko jednak zyskały popularność. Maska i kostium zatajały tożsamość, płeć, pozycję społeczną, zapewniały anonimowość.  Przebranie pozwalało korzystać z różnych uciech życia. Zamaskowani pozdrawiali się powiedzeniem: „Maschera, te saluto”, czyli „Pozdrawiam cię, masko”. Wenecki karnawał trafił do sztuki, znalazł miejsce w popkulturze. Jego echa można znaleźć w muzyce, teatrze, malarstwie, literaturze, filmie, grach komputerowych.

Karnawał to część kulturowego dziedzictwa Wenecji. Symbol. Co roku ogłaszany jest nowy temat karnawałowy. Z imprezą związane są różne atrakcje. Karnawał w Wenecji słynie nie tylko z niezwykłych masek, ale też kostiumów, maskarad, pokazów ulicznych, balów, przedstawień, koncertów. W jego trakcie odbywają się liczne spektakle teatralne i operowe. Karnawał inauguruje „lot anioła”. Jedną z największych atrakcji jest też wybór najpiękniejszej maski. Obecnie karnawał w Wenecji trwa dziesięć zimowych dni.

Pexels

Maska wenecka

Maska wenecka to symbol włoskiego karnawału. Związanych z nią jest wiele wierzeń i przesądów. Maski karnawałowe do dziś rozpalają wyobraźnię. Mówi się, że oddziałują na sposób zachowania nosiciela. Przyciągają wzrok, budzą podziw. Nic dziwnego, że maska wenecka to popularna pamiątka z Włoch.

W karnawale często rośnie zainteresowanie tymi przedmiotami. Maski weneckie mają swoją historię, symbolikę, estetykę. Wiele z tych przedmiotów ma głębsze znaczenie, niż się wydaje na pierwszy rzut oka. Ich elementy, kolory, kształty mogą odnosić się do legend, symboli, historii.

Dawniej maski wytwarzano z gliny, gipsu, papieru czerpanego. Później zaczęto do nich dodawać kolorowe akcenty. Mogły być zdobione piórami, złotem, srebrem, kamieniami szlachetnymi, ale też aksamitem, koronką, skórą, szkłem, ceramiką. Zrobione z porcelany. Dziś robione są zazwyczaj z płótna, plastiku lub papier mâché.

Istnieją różne rodzaje masek weneckich – teatralne (bogato zdobione, okazałe), maski codzienne (proste, nierzucające się w oczy), tradycyjne, zainspirowane postaciami komedii dell’arte. Istnieją też maski zwierzęce, np. przypominające pysk kota. Popularnością cieszą się również maski nawiązujące do czasów wielkiej zarazy.

Maski weneckie mogą zakrywać całą twarz lub jej część. W Wenecji znajdują się wytwarzające je warsztaty rzemieślnicze. Dawniej maski karnawałowe dawały ludziom gwarancję anonimowości i niwelowały różnice społeczne, dziś są piękną ozdobą, elementem zabawy, eksponatem.

Pexels

Niech żyje bal!

Karnawał to taniec, zabawa, czas spotkań. Maski karnawałowe mają teraz swoje pięć minut. Jeśli ktoś w planach ma maskaradę, warto przyjrzeć się im bliżej. Kryją w sobie znacznie więcej, niż się na pozór wydaje. Pozwolą zabłysnąć na balu maskowym. Sporo karnawałowych zwyczajów odeszło w niepamięć, ale wciąż mogą być inspiracją i tematem do rozmów. A jeśli ktoś szuka ciekawej lektury na ten czas, warto sięgnąć po wspomnienia z karnawału w Wenecji, które zamieścił w „Pamiętnikach” Giacomo Casanova.

Pexels

Podobają się Wam weneckie maski karnawałowe? Braliście kiedyś udział w balu kostiumowym dla dorosłych? Byliście w Wenecji? Dajcie znać w komentarzach.

autor: Urocznica, źródła: m.in. wikipedia.org, ciekawostkihistoryczne.pl,weranda.pl, ethnomuseum.pl, zdjęcia: Pexels

Przekąski na sylwestra i karnawał, czyli bal smaków