Pierwiosnek (Primula) to urocza roślina, której nazwa naukowa pochodzi od słowa primus (pierwszy) i zdrobnienia – ulus. Miano to odnosi się do jej wczesnowiosennego kwitnienia. Roślina ta może być uprawiana zarówno w domu, jak i ogrodzie. Mimo, że zakwita wiosną, piękne kwiaty doniczkowe można dostać już zimą. Obecnie wybór kolorowych pierwiosnków w sklepach i kwiaciarniach jest ogromny, dlatego też, prócz zakupów, warto przyjrzeć się tej roślinie bliżej. Co ją charakteryzuje? Kto wspominał kwiatka w swoich utworach literackich? Co symbolizuje pierwiosnek?

Kwiaty prymulek zwiastują zmianę pory roku. W naturze niektóre zakwitają bardzo wcześnie, już w marcu. Inne rozpoczynają kwitnienie w kwietniu oraz maju. Radosne, kolorowe rośliny wnoszą barwne życie do ogrodów, tarasów, balkonów i domów.

„– Witaj, witaj! – śpiewał każdy promyk słońca, pieścił i całował kwiatek, aż ów otworzył się całkiem. Biały jak śnieg, pomalowany w zielone paski. Pochylił główkę, pełen radości i pokory.
– Prześliczny kwiat – mówiły promyki słońca. – Jaki świeży i delikatny! Jesteś pierwszym, jesteś jedynym! Jesteś naszym ukochaniem”. H. Ch. Andersen, „Pierwiosnek”

Pixabay

Pierwiosnek, czyli prymulka w doniczce

Prymulka występuje głównie w Europie i Azji. Podobno istnieje ok. 400-500 gatunków tej urokliwej rośliny. Wśród nich są m.in. pierwiosnek lekarski, maleńki, bezłodygowy, japoński oraz Viala. Niektóre z gatunków traktuje się jako rośliny lecznicze i jadalne. Do niedawna odmiana lekarska kwiatka była w Polsce pod częściową ochroną gatunkową. Roślina kwitnie na trawnikach, łąkach, skalistych urwiskach oraz lasach. To także popularny kwiat ozdobny, który ślicznie dekoruje ogrody, jak również parapety i domowe wnętrza. Wybierając roślinę doniczkową należy zwrócić uwagę na to, czy ma zdrowe liście, a prócz kwiatów, także pąki.

Roślina doniczkowa lubi cieniste oraz półcieniste stanowiska. Nie lubi zbytnio nasłonecznionych miejsc. Poza tym, należy ją regularnie podlewać. Powinna mieć stale żyzną, lekko wilgotną glebę. Nie lubi zbyt wysokich temperatur. Warto dodać, że roślinę doniczkową (domową), kiedy przekwitnie można wsadzić do gruntu. Za rok powinna zakwitnąć ponownie.

„Jeszcze zimno jest na dworze/ trawa jeszcze nie urosła/ a ze śniegu się wychyla/ kto to taki? To pierwiosnek./ Schyla się malutka Zosia,/ by go zerwać do wazonu./Na to mama: Nie, nie wolno!/ Kwiatek ten jest pod ochroną”.  Iwona Salach, „Pierwiosnek”

Pixabay

Prymulka, czyli symbolika kwiatów pierwiosnka

Pierwiosnek swoimi barwnymi kwiatami rozprasza smutki i szarości zimy. Ma także ciekawą symbolikę. Prymulka oznacza nowe początki, nadzieję oraz świeżość. Wesołe, kolorowe kwiaty tej rośliny budzą uśmiech i dodają energii. Pierwiosnek symbolizuje także kobiecość i miłość. Kwiat to również symbol tajemnicy, wieczności, odwagi, zaufania oraz nadziei na spełnienie marzeń.

Podobno, prymulki w średniowieczu uznawane były za roślinę czarodziejską, umożliwiającą odkrywanie ukrytych skarbów. W legendach pierwiosnek lekarski jest kluczem św. Piotra. Otwiera wrota do błękitnych zaświatów. W jednej z dawnych opowieści pewien młodzieniec bardzo chciał otworzyć niebo złotym kluczem i został strącony na ziemię. Kiedy oprzytomniał znalazł obok siebie zamiast klucza – pierwiosnek. Roślinę tę ceniła także Hildegarda z Bingen, mistyczka, uzdrowicielka i zielarka.

„Wam, niezabudki modre, nadwodne,/ ciche pierwiosnki, bielsze niż śnieg,/ cicho wyśpiewa serce łagodne/ to, com ukochał, to, czegom strzegł”. Władysław Broniewski, „O wiośnie i śmierci”

Pixabay

Ballady i romanse, czyli literaci o pierwiosnku

Pierwiosnek bywał natchnieniem dla ludzi pióra. Pojawia się m.in. w hymnach kościelnych, baśniach Hansa Christiana Andersena, a także wierszach Władysława Broniewskiego oraz… Adama Mickiewicza! Najbardziej znanym utworem o prymulce w Polsce jest z pewnością tekst wieszcza z „Ballad i romansów”. Utwór rozpoczyna cały cykl. „Pierwiosnek” znacznie różni się od pozostałych tekstów zbioru.

Tytułowy kwiat to zapowiedź pojawienia się czegoś nowego, świeżego, symbol debiutanckiego tomiku poety, a także nadejścia zmian w literaturze. W mickiewiczowskim „Pierwiosnku” pojawiają się również motyw kobiety i nieszczęśliwej miłości. Utwór jest niezwykle liryczny, nasycony sporą dozą sentymentalnej uczuciowości. Nawiązuje do tradycji sielankowej. Nastrój wiersza jest tajemniczy, zwiastuje fascynację naturą, ludowością oraz elementami fantastycznymi, które przewijają się przez całe „Ballady i romanse”.

„Z nie­bie­skich naj­rań­szą pio­snek/ Le­d­wie za­dzwo­nił skow­ro­nek,/ Naj­rań­szy kwia­tek pier­wio­snek/ Bły­snął ze zło­tych ob­sło­nek”. Adam Mickiewicz, „Pierwiosnek”, „Ballady i romanse”

Pixabay

Więcej tekstów o roślinach i naturze? Zapraszam do działu Zielnik. Zachęcam także do przeczytania tekstu “Zimowe kwiaty, czyli rośliny kwitnące zimą“.

autor: Urocznica; źródła: ogrodowisko.pl, mojpieknyogrod.pl zielonyogrodek.pl, wikipedia.org, abcflorysty.pl, pieninskiutw.pl, poezja.org, klp.pl; zdjęcia: Pixabay