3 września odbędzie się kolejna edycja Narodowego Czytania. Tegoroczna lektura to „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza. Mija 200 lat od publikacji tego tomiku! To idealny moment, by przyjrzeć mu się bliżej. Poza tym, trwa Rok Romantyzmu Polskiego. A został uchwalony z racji tego, że właśnie teraz przypada okrągła rocznica wydania tego zbioru wierszy. Zapraszam więc na garść ciekawostek literackich!
Duchy, upiory, świtezianki… Mickiewiczowskie ballady, dobrze znane jako lektury szkolne, uznaje się za manifest polskiego romantyzmu. To utwory, które mają dla nas wielką wartość. Co dokładnie kryją w sobie „Ballady i romanse”? Zachęcam do lektury.
„Dni nasze jak dni motylka;/ Życiem wschód, śmiercią południe;/ Lepsza w kwietniu jedna chwilka,/ Niż w jesieni całe grudnie”. „Pierwiosnek”
Tablica upamiętniająca miejsce pierwszego wydania cyklu w drukarni Józefa Zawadzkiego w Wilnie, fot. Wikipedia
Manifest polskiego romantyzmu: przełomowy cykl
Celem Narodowego Czytania jest popularyzacja czytelnictwa, zwrócenie uwagi na bogactwo polskiej literatury, a także potrzebę dbałości o polszczyznę oraz wzmocnienie poczucia wspólnej tożsamości. Tegoroczna lektura to wspaniały przykład polskiego romantyzmu!
„Ballady i romanse” zostały opublikowane w czerwcu 1822 r. w Wilnie jako główna część pierwszego tomu „Poezyj” Adama Mickiewicza. Zbiór wierszy był literackim wydarzeniem! To właśnie ten cykl utworów wyznaczył początek romantyzmu w Polsce. Do dziś zresztą te teksty są popularne. Dlaczego? Co wyróżnia utwory słynnego wieszcza? O tym poniżej.
Mickiewicz improwizuje po francusku w moskiewskim salonie księżnej Zinaidy Wołkońskiej, na obrazie Grigorija Miasojedowa, fot. Wikipedia
Mickiewiczowskie ballady: sztuka słowa
„Ballady i romanse” były kulturalną rewelacją. Zadziwiały odbiorców odwagą i brawurą literacką. Zrywały z pisemnymi więzami wcześniejszych epok, choć jednocześnie z nich wciąż czerpały. Mickiewicz wyznaczył nimi trendy w XIX-wiecznej literaturze polskiej. „Ballady i romanse” wciąż zresztą mają dla nas ogromną wartość.
To zbiór nowatorski i oryginalny, a jednocześnie ujmujący naturalnością stylu oraz prostotą języka. Utwory w nim zawarte nawiązują gatunkowo m.in. do dumek oraz sielanek. To też teksty osadzone w realiach historycznych i lokalnych. Nie brak w nich również elementów niezwykłości, świata nadprzyrodzonego.
Źródłem „Ballad i romansów” jest ludowa fantastyka. Mickiewicz czerpał z podań, opowieści, legend czy wierzeń, które krążyły wówczas wśród prostych ludzi. Na ich bazie utworzył opowieści liryczne i dramatyczne. Teksty stojące na pograniczu epiki oraz liryki. Świeże i przemawiające do odbiorcy.
Należy zaznaczyć też, że to utwory bardzo różnorodne. W skład tego tomu wchodzą m.in. „Romantyczność”, „Świtezianka”, „Pani Twardowska” i „Lilje”. W zbiorze znajduje się aż 14 różnych wierszy! Cały jednak cykl utrzymany jest na wysokim, artystycznym poziomie. Mickiewicz pokazał tym tomikiem poetyckim, że prawdziwy z niego mistrz słowa.
obraz „Rybka” (Według ballady Adama Mickiewicza), L. Kurella, 1869, fot. Wikipedia
Wrażliwość odbiorcy: poetycki dydaktyzm
„Ballady i romanse” to piękna klasyka literatury. Te utwory wciąż zadziwiają swoją oryginalnością. Mickiewicz w owym zbiorze na tle nastrojowej przyrody wykreował fascynujący i wyjątkowy świat pełen uczuciowości, fantazji oraz ludowej moralności. Do ballad inspirowanych tradycją, wprowadził elementy nadprzyrodzonego uniwersum. Nie bez powodu. Ich zadaniem było przywrócenie zakłóconego ładu na ziemi.
Tajemniczość, baśniowość, fantastyczne postaci. Irracjonalizm, mistycyzm, cudowność. Groza, ale też humor. Elementy przyrody i pejzażu. Cechy historyzmu. Utwory poważne i żartobliwe. Odwoływanie się do wrażliwości odbiorcy. I… moralne przesłanie. W tych tekstach ważny był też dydaktyzm. Autor podpowiadał by częściej kierować się sercem, nie rozumem. Jak sam napisał: „Czucie i wiara silniej mówi do mnie/ Niż mędrca szkiełko i oko”.
Tyle wystarczy dla przypomnienia czy na początek. „Ballady i romanse” to – jak widać – bardzo ciekawe zjawisko literackie. Epoka romantyzmu była zaś fundamentalna dla kultury polskiej. Stanowi ważną część naszej tożsamości! Dobrze znać choć pobieżnie utwory z tamtych czasów. Być może ten niedługi, ogólnikowy tekst zachęci niektórych do odświeżenie sobie mickiewiczowskich ballad oraz innych wspaniałych utworów polskiego romantyzmu. Warto!
„Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,/ Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce;/ Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu!/ Miej serce i patrzaj w serce!”. „Romantyczność”
Fragment, wyd. 1823, fot. Wikipedia
autor: Urocznica, źródła: wikiquote.org, prezydent.pl, wolnelektury.pl, culture.pl, klp.pl, poezja.org, zdjęcia: Wikipedia
Erotyzm w romantyzmie. Jak o seksie pisała trójka wieszczów polskich?
I znów przypomniał mi się język polski w Liceum 😉 . Pozdrawiam Urocznico 🙂 .
🙂
Kiedy chodziłam do szkoły romantyzm był jedną z moich ulubionych epok 🙂
Doskonale rozumiem, to też jedna z moich ulubionych epok. 🙂
Zawsze jak czytam wiersz ,,Romantyczność” to czuję normalnie ciarki na skórze. Jest w nim bowiem coś niezwykłego.
To fakt, to bardzo piękny utwór.
Witam serdecznie ♡
Romantyzm, to piękna epoka 🙂 Miło przeczytać tak cudownie skomponowany i dopracowany wpis 🙂 Zaciekawia od pierwszego słowa po ostatnie. Fajnie przypomnieć sobie jak to było na lekcjach języka polskiego, które kochałam najbardziej przez wszystkie lata szkoły 🙂
Pozdrawiam cieplutko ♡
To fakt, że romantyzm jest piękną epoką literacką. 🙂
Pomimo, że romantyzm to nie była moja ulubiona epoka, to “Ballady (…)” pozostały mi w pamięci 🙂
To jedna z tych lektur, które zapadają w pamięć. 😉