Złote myśli i cytaty o ogrodach: z polskiej poezji

Ludzie nie potrafią żyć bez przyrody, dlatego tak często zakładają ogrody. Upiększają one przestrzeń, pozwalają na kontakt z naturą, dają wytchnienie oraz inspirację. Ogrody zajmują też szczególne miejsce w naszej kulturze, sztuce i literaturze. Zielone zakątki według „Słownika symboli” Władysława Kopalińskiego mogą symbolizować m.in. raj, szczęście, zbawienie, schronienie, odpoczynek, życie ludzkie, wiosnę, radość, harmonię i refleksję. W polskiej literaturze, a szczególnie poezji, można zobaczyć niezwykle różne oblicza ogrodów. Motyw zielonych zakątków w wierszach i poematach funkcjonuje zaś zarówno w charakterze dosłownym, jak i przenośnym. Oto subiektywny zbiór fragmentów polskiej poezji, który prezentuje wybrane cytaty o ogrodach.

Ogród to, według „Słownika języka polskiego PWN”, „teren zajęty pod uprawę roślin ozdobnych lub użytkowych z wyznaczonymi alejami, ścieżkami, grządkami…”. W literaturze zielony zakątek może być jednak zarówno opisem ukwieconego miejsca, jak i symbolem stanu ducha autora tekstu. Poniżej znajdziecie kilka cytatów o ogrodach, wybranych z najpiękniejszych utworów poetyckich z polskiej literatury.

Aleksander Gierymski, „W altanie”, XIX wiek, Wolne Lektury

Motyw ogrodu w literaturze

Kolekcja żywych roślin, kompozycja kwiatów, krzewów i drzew, a może warzywnik? Zieleniec, sad, działka? Skwer, kwiatowy raj, grządka, rabata…  Znak relacji między człowiekiem a przyrodą. Symbol oddziaływania człowieka na naturę, kształtowania jej. Oznaka radości obcowania z przyrodą. Metafora pamięci lub wyobraźni. Miejsce upraw lub symbol.

Raj, przydomowy zieleniec, miejski skwer… Może to być opis rzeczywistego ogrodu lub wizja, metafora stanów wewnętrznych podmiotu lirycznego. Ogród w literaturze zajmuje wyjątkowe, przepełnione symboliką miejsce.

Władysław Podkowiński, „Dzieci w ogrodzie”, XIX wiek, Wolne Lektury

Wybrane cytaty o ogrodach

Wielu polskich poetów pisało o ogrodach. Wśród nich szczególną uwagę warto zwrócić m.in. na poemat epicki „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza, gdzie zielony zakątek jest symbolem domu, własnego miejsca. Z kolei u młodopolskich twórców, takich jak Leopold Staff, pojawiają się osobliwe ogrody, zakątki na pograniczu jawy i snu, stworzone ze wspomnień lub marzeń. Podobne literackie pejzaże można zobaczyć w utworach Bolesława Leśmiana. Natomiast w twórczości Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej ogrody są np. obrazami miłości lub miejscami magicznymi.

Z bardziej współczesnych, ale również lirycznych obrazów — warto szczególnie przyjrzeć się piosence „W moim ogrodzie” (lub: „Ogrodu serce”) zespołu Daab. Autor tekstu, Piotr Strojnowski, te słowa napisał jako wiersz, list do dziewczyny, w której się zakochał. Nie miał odwagi wręczyć jej swojej poezji, przekazał tekst kolegom z zespołu. O ogrodowej poezji można by jeszcze napisać bardzo wiele, to tylko kilka przykładów, a poniżej: zaledwie parę fragmentów. Być może zachęcą Was do dalszego zgłębiania tematu. Poniżej wybrane cytaty o ogrodach!

• „Pamiętajcie o ogrodach/ Przecież stamtąd przyszliście/ W żar epoki użyczą wam chłodu/ Tylko drzewa, tylko liście”. „Pamiętajcie o ogrodach”, Jonasz Kofta
• „Taka cisza w ogrodzie, że się jej nie oprze/ Żaden szelest, co chętnie taje w niej i ginie. / Czerwieniata wiewiórka skacze po sośninie,/ Żółty motyl się chwieje na złotawym koprze”. „Taka cisza w ogrodzie…”, Bolesław Leśmian
• „Gdy wiosna zaświta,/ jest w ogrodzie raz ciemniej, raz jaśniej./ Wciąż coś zakwita, przekwita./ Wczoraj kwitło moje serce. Dziś jaśmin”. „Ogród”, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (cały wiersz)

Józef Mehoffer, “Dziwny ogród”, XX wiek, Wikipedia

• „W naszym ogrodzie kwitną same kwiaty,/ Które natura posiała,/ Bratki i dzwonki i ciche bławaty/ I pierwiosnka postać mała!…/ I polna róża co dziko okwita,/ Przy niej kąwalie dziewicze,/ I niezabudka co łzą cicha wita/ Namiętne fiołka oblicze…/ Śnieżnych narcyzów uroki wiosenne/ I maczków główki czerwone,/ Nad leśnem źródłem tam wrzosy jesienne,/ Na nich — w mgle sarny uśpione…”. „Ogród”, Władysław Tarnowski
• „Obie­gnie­my wszyst­kie sady i ogro­dy,/ I w ko­ścio­ły ciem­nych la­sów cię po­wio­dę./ Wiatr nam moc­no zwią­że ręce jed­nym wło­sem,/ A ob­rącz­ki są ukry­te w sło­jach so­sen”. „Jeszcze z drzewa”, Tadeusz Śliwiak
• „A kiedy będziesz moją żoną,/ umiłowaną, poślubioną,/ wówczas się ogród nam otworzy,/ ogród świetlisty, pełen zorzy/ Rozwonią nam się kwietne sady,/ pachnieć nam będą winogrady,/ i róże śliczne i powoje/ całować będą włosy twoje”. „Dla rymu”, Kazimierz Przerwa-Tetmajer
• „W sadzie, na brzegu niegdyś zarosłym pokrzywą,/ Był maleńki ogródek ścieżkami porznięty,/ Pełen bukietów trawy angielskiej i mięty./ Drewniany, drobny, w cyfrę powiązany płotek/ Połyskał się wstążkami jaskrawych stokrotek;/ Grządki, widać, że były świeżo polewane,/ Tuż stało wody pełne naczynie blaszane,/ Ale nigdzie nie widać było ogrodniczki;/ Tylko co wyszła: jeszcze kołyszą się drzwiczki”. „Pan Tadeusz”, Adam Mickiewicz
• „Z dala od ulic gwarnych, świątyń, żaru, wrzawy,/ Otulone murkami, pod stopą Warszawy,/ Śpią ciche, zamiejskie ogrody./ Nad miastem jest kurz wielki i dymy gorące,/ W ogrodach drzewa świeże i spokojne słońce,/ Pachnące półmroki i chłody”. „Zamiejskie ogrody”, Jerzy Liebert
• „W moim ogrodzie, gdzie czas leniwy/ Powolną strugą płynął wytrwale,/ W moim ogrodzie, gdzie jeszcze nigdy,/ Tak dawno słów przyjaznych parę”. „Ogrodu serce”, Piotr Strojnowski
• „ogród jest ogrodzony/ mury nasiąkają słońcem/ winorośl kropli ciepłem/ brzoskwinie małe planety słodyczy”. „Hortulus inclusus”, Aleksandra Olędzka-Frybesowa

Olga Boznańska, „W oranżerii”, XIX wiek, Wolne Lektury

PS Macie swoje ulubione cytaty o ogrodach?

Cytaty o kwiatach – z literatury i nie tylko!

autor: Urocznica, źródła: teksty.org, wolnelektury.pl. literatura.wywrota.pl, wikisource.org, wiersze.annet.pl, sjp.pwn.pl,  obrazy: wolnelektury.pl, pixabay.com