Dzwoneczek przedwiośnia, czyli ciekawostki o przebiśniegu

Kwitną już pierwsze przebiśniegi. To piękne i białe dzwoneczki. Symbol przedwiośnia. Na pierwszy rzut oka są kruche oraz delikatne, drzemie w nich jednak niezwykła siła! Potrafią przetrwać śnieg, mróz i cieszyć oko swoją urodą w chłodne dni. Zapowiadają koniec zimy. Pełnią ważną rolę jednak nie tylko w przyrodzie, ale też kulturze i sztuce. „[…] i zaczynamy mieć nadzieję. w gorcach przebiśniegi”: jak napisał Jarosław Lipszyc w wierszu „rodzę”. Warto przyjrzeć się tym kwiatom bliżej. Zapraszam więc na ciekawostki o przebiśniegu!

Filigranowe, urokliwe, wyjątkowe. Takie są przebiśniegi. To jedne z pierwszych zwiastunów wiosny. Interesujące z wielu względów! Nie zaszkodzi przyswoić więc sobie podstawowe informacje o przebiśniegu. Poniżej garść faktów na temat rośliny. Zainteresowani? Być może niektóre ciekawostki o przebiśniegu okażą się dla Was zaskakujące… Sprawdźcie!

Pexels

Klejnocik przedwiośnia

Przebiśnieg powszechnie występuje w Europie. Jego nazwa naukowa, Galanthus nivalis, oznacza „mleczny, śnieżny kwiat”. Inaczej nazywany jest śnieżyczką, śniegułką, śniegułą. W dawnych czasach określano go w Polsce „gładyszkiem”, czyli „przystojniakiem”. Anglicy nazywają tę roślinę „kroplą śniegu” (snowdrop). Niemcy – „płatkiem śniegu” (Schneeglöckchen).

Przebiśniegi są jednymi z najwcześniej zakwitających roślin. Ich kwiaty często wyrastają spod śniegu. Podobno kiedyś zaliczano je do fiołków, później wydzielono te roślinki jako odrębny gatunek.

Śnieżyczka przebiśnieg ma dzwonkowate kwiaty oraz podłużne i wąskie liście. To bylina z rodziny amarylkowatych. Roślina ozdobna, miododajna. Przebiśnieg jest też jednocześnie trucizną, jak i lekiem. To surowiec zielarski. Pod żadnym pozorem nie wolno jednak leczyć się nim na własną rękę, bo jest to też roślina toksyczna.

„Za śniegowej chmury/ słońce ledwie błyśnie/ a już się spod śniegu/ przebija przebiśnieg”. Halina Szayerowa, „Przebiśnieg”

Pexels

Ozdoba ogródka

Pierwsze kwiaty wiosny mogą rosnąć w jednym miejscu wiele lat. Można je spotkać w parkach, lasach i ogrodach. Łatwo się wysiewają, są ekspansywne. Cebulki zazwyczaj sadzi się latem. Niektóre kwitną już w styczniu. Zazwyczaj jednak cieszą oczy w lutym i marcu, czasem jeszcze w kwietniu.

Delikatne i kruche kwiaty są odporne na niskie temperatury. Radzą sobie z przymrozkami i niewielkim mrozem. W zależności od wysokości temperatury odpowiednio zamykają i otwierają swoje pąki. Lubią miejsca zacienione oraz lekką, żyzną glebę. Nadają się do ogródków skalnych, można też tworzyć z nich duże grupy na trawnikach.

Przebiśniegi często mylone są ze śnieżycą wiosenną. Rośliny są podobne. Kwitną też w zbliżonym okresie. Śnieżyca wiosenna wszystkie listki okwiatu ma jednak równe, z zielonymi koniuszkami. Liście żywe i ciemnozielone. Przebiśnieg ma kwiaty nierówne. Liście natomiast – szarozielone.

„Gdy dni słonecznie zwiosennieją,/ czas rozmarzony zwolni biegu,/ i rozbudzonych snów nadzieją,/ odżyje w kwiatach przebiśniegów”. Jan Lech Kurek, „Przebiśniegi”

Pexels

Legendarny kwiatuszek

Śnieżyczka przebiśnieg to nie tylko piękna, wyjątkowa roślina, ale też kwiat ważny w kulturze i symbolice. Można go spotkać w mitologii, literaturze, malarstwie, heraldyce, muzyce… W niektórych krajach obchodzi się nawet Dzień Przebiśniegów.

Według jednej ze wschodnioeuropejskich legend kiedyś zima chciała królować bez końca. Jedynym kwiatem, który się jej nie poddał, był przebiśnieg! Kiedy dojrzało go słońce, ogrzało swoimi promieniami roślinę i tak zaczęła się… wiosna.

W dawnych wierzeniach germańskich wiązano te kwiaty z bóstwami żeńskimi i miały znaczenie magiczne. Uważano, że pomagają odkrywać zaginione skarby. Tradycja chrześcijańska włączyła je natomiast w grono kwiatów maryjnych. Dawniej sadzono je często w ogrodach przyklasztornych i na cmentarzach.

Przebiśniegi pojawiają się w literaturze. Spotkamy je np. w „Odysei” Homera. Wiąże się je z biblijną opowieścią o Adamie i Ewie. Można je spotkać w twórczości Williama Wordswortha oraz Hansa Christiana Andersena. Przebiśniegi można zobaczyć też w malarstwie, np. na obrazach Iona Andreescu i Josefa Lauera.

To roślina ważna dla kultury angielskiej. Tam miłośnicy przebiśniegów nazywali się nawet kiedyś galantofilami (od nazwy naukowej rośliny). Co roku podziwianie zakwitających wczesną wiosną przebiśniegów jest narodową tradycją w Anglii, Szkocji i Irlandii. Całe rodziny wybierają się do parków i na łąki, gdzie ogromne połacie terenu pokrywają się białymi dzwoneczkami.

„Przebija się przez śnieg/ przebiśnieg,/ przebija,/ wyciąga zieloną szyję/ milimetr po milimetrze./ A gdy już się przebije,/ woła: – Nareszcie żyję!“. Wanda Chotomska, „Przebiśnieg”

Pexels

Promyk nadziei

Przebiśniegi to przede wszystkim zwiastuny końca zimy. Oznaczają nadejście wiosny. Symbolizują nadzieję, niewinność, czystość, odrodzenie. Dają pocieszenie i radość. Budzą optymizm. To roślinny znak pokonywania przeszkód w życiu.

Oznaczają też współczucie i troskę. Symbolizują również bycie sobą oraz pozostawanie wiernym swojej naturze. Przypominają, by walczyć o przyszłość, nie rezygnować z marzeń oraz pamiętać o tym, że na końcu tunelu zawsze jest światło.

„I z szarości wyszły przebiśniegi”. Wiktor Jaźwicki

Pexels

Ekologiczna ciekawostka

Warto pamiętać, że gatunek ten jest bliski zagrożenia wymarciem! W Polsce znajduje się pod częściową ochroną. Możne więc przebiśniegi podziwiać, ale lepiej ich nie zrywać. O te piękne rośliny należy dbać. Ich sytuacja jest krucha.

Do niedawna były jednym z „najbardziej zagrożonych wyniszczeniem gatunków roślin w Polsce”. Na szczęście przebiśniegi udało się odratować. Ich delikatne piękno ukazuje m.in. rezerwat Śnieżyczki na Mazowszu! Na przedwiośniu ten zakątek zamienia się w wielki dywan przebiśniegów.

Pexels

PS Czy u Was już pojawiły się przebiśniegi? Dajcie znać w komentarzach!

autor: Urocznica, źródła: zycieaklimat.edu.pl, medianauka.pl, wiersze.annet.pl, wikipedia.org, elle.pl, weranda.pl, szkicenordyckie.pl, abcflorysty.pl, zdjęcia: Pexels