Haiku na lato: poetyckie miniatury na gorące dni

Słoneczne, gorące, a czasem i kapryśne lato od wieków jest inspiracją dla twórców. To pora roku pełna życia. Budzi natchnienie, dodaje energii, a czasem skłania też do refleksji. Wiersze o lecie ma w swojej twórczości zaś wielu wspaniałych poetów. O tym gorącym czasie można pisać na poważnie i z humorem. Z radością, nostalgią, uwielbieniem… I nie tylko! Jeśli lubicie lirykę – zachęcam do lektury tego tekstu. Sięgnijcie po haiku na lato!

Lato w poezji jest barwne, pachnące, ciepłe, smaczne, radosne, leniwe… Różnorodne i wyjątkowe. Liryka wspaniale oddaje aurę oraz sedno tej pory roku. Nie zawsze w tym czasie mamy ochotę na dłuższą lekturę, ale nawet w wakacje potrzebujemy „trochę kultury”. W takich chwilach – najlepiej sięgnąć po krótkie formy literackie. Haiku na lato? To jest to!

Pexels

Miniatura poetycka: liryczny skrót z pazurem

Minimum słów, maksimum treści. Mała forma to jedno z najistotniejszych zjawisk we współczesnej poezji. Miniatury są dziś tworzone powszechnie. To fraszki, limeryki, aforyzmy (na granicy poezji i prozy), zdania poetyckie, ale też haiku. Miniatura poetycka może być impresją, oderwaną myślą czy sprawozdaniem z epizodycznego zdarzenia. To krótka forma z puentą. Często forma poezji dojrzałej i wysublimowanej.

U nas dawną mistrzynią tego gatunku była Maria Pawlikowska-Jasnorzewska. Poetka silnie inspirowała się w swojej twórczości wiekową poezją japońską. Po miniatury sięgali też inni słynni twórcy, m.in. Czesław Miłosz, Miron Białoszewski czy Jerzy Harasymowicz. Współcześni czołowi przedstawiciele małych form to np. Ryszard Krynicki, Krystyna Miłobędzka, Bohdan Zadura czy Klara Nowakowska.

Co to jest miniatura poetycka? Jak jeszcze przybliżyć ten gatunek? Najlepiej niech wyjaśnią to słowa eksperta. „Miniatura poetycka jest suwerenną postacią wypowiedzi artystycznej — wielokształtną, służącą rozmaitym poetykom, ideologiom i jak cała poezja współczesna przemawia bogatym wielogłosem form i myśli”: napisał Piotr Michałowski (poeta, krytyk literacki oraz profesor US) w artykule „Miniatura poetycka”, opublikowanym w „Pamiętniku Literackim”.

Pexels

Haiku na lato: gorący drobiazg słowny

Haiku to japońska miniatura poetycka, której początki sięgają daleko w przeszłość. Dostarcza rozrywki i refleksji. Współcześnie cieszy się ogromną popularnością na całym świecie. Haiku jest jedną z najdrobniejszych form w literaturze. To jest to – co nas do niego przyciąga. Kombinacja ascezy i sztuki. To zwięzły, prosty wiersz.

W wersji klasycznej: siedemnastozgłoskowy. Trójwersowa miniatura poetycka. Zbliżona do popularnych u nas form literackich, takich jak aforyzm czy fraszka. Haiku jest jednak także związane z filozofią zen. To utwór, w którym króluje estetyka i minimalizm. Wybitnymi twórcami klasycznego haiku są m.in. Matsuo Basho, Kobayashi Issa i Masaoka Shiki.

Co jeszcze warto wiedzieć na temat tej małej formy? Haiku się nie rymują i nie mają tytułów. Cechuje je prostota, intymność oraz świadomość. To małe arcydzieła. Jak uważają niektórzy, te utwory są niczym patrzenie na świat przez kroplę rosy czy ziarenko piasku. Warto też dodać, że poeci piszący w innych językach niż japoński, ze względu na ich odmienią budowę, nie odwzorowują wiernie azjatyckiej tradycji pisania haiku. Starają się jednak zachować ducha tej sztuki.

Pexels

Krótki wiersz o lecie: minimalizm, zen, psychologia

Haiku to krótkie wiersze inspirowane emocjami. Sięgają w głąb duszy. Co ciekawe, bywają też narzędziem psychologicznym! Wykorzystuje się je w terapii. Niektórzy psychologowie bardzo je cenią. I to nie jest małe grono! Słynny amerykański psycholog – doktor Robert Epstein – uważa, że „dobre haiku może zdziałać cuda dla zmęczonej dusz”.

Małe formy bywają sposobem na kontemplację natury, odnalezienie spokoju czy wyrażenie własnych emocji. To też sposób na praktykowanie uważności. Warto je czytać. Można też spróbować swoich sił w poetyckiej twórczości. Macie na to ochotę?

Specjaliści podpowiadają, że haiku jest jak uchwycenie przelotnego wrażenia. Często zawiera aluzję do przyrody, pór roku, a także autorską refleksję. Może pojawić się w nim humor, ale nie musi. Te miniaturowe obrazki, jak widać, są nie tylko literacką rozrywką, ale mogą też być receptą na poprawę samopoczucia.

Pexels

Piękne wiersze o lecie: słowne obrazki

Słynna teza Augusta Wilhelma Schlegela mówi, że „poezja to wszechświat w miniaturze”. Novalis z kolei uważał, że poeta najadekwatniej odczuwa ducha przyrody. Dlatego warto sięgać po lirykę. A miniatury literackie powinny znaleźć się wśród czytelniczych pozycji każdego odbiorcy kultury. Zaciekawieni?

Poniżej parę wierszy dla przykładu. Na zachętę do pogłębienia znajomości z tą odsłoną poezji. Haiku letnie to wart uwagi przykład małych form. Dla rozrywki. Ku refleksji. Dla inspiracji. Choćby z ciekawości. Sięgnijcie po garść haiku na lato. Zapraszam do lektury!

Tradycyjne haiku

Letni księżyc –
Klaszcząc w dłonie
Oznajmiam świt.

Basho

Kamień
Latem na równinie –
Tron świata.

Shiki 

Letnie niebo
Czyste po deszczu –
Pochód mrówek.

Shiki

Haiku współczesne

Gorący letni wiatr –
Cienie skrzydeł wiatraka
Płyną po trawie.

Lorraine Ellis Harr

Letnia plucha –
Motyle głęboko
W trawach.

John Wills

Późny sierpień,
Przynoszę mu ogród
W mojej spódnicy.

Alexis Rotella

kwiaty piołunu
na słonecznym przydrożu
moja bohema

Ernest Wit

wspomnienie lata
ukryty w muszli
szum morza

Dorota Ziętek

wieczór w ogrodzie
rozmowa schodzi
na świetlika

Rafał Zabratyński

błękitna ważka
na liściu lilii wodnej
wyspy szczęśliwe

Ernest Wit

lekko leciutko
dotyka nagich ramion
wiatr znad jeziora

Dorota Ocińska

Lubicie miniatury poetyckie? Czy któreś z tych haiku na lato szczególnie przypadło Wam do gustu? Dajcie znać w komentarzach!

Pexels

autor: Urocznica, źródła: przekroj.pl, greybrow.iq.pl, gazeta.us.edu.pl, poezja.org, pieknoumyslu.com, oyakuta.pl, wikipedia.org, bazhum.muzhp.pl, przewodnikpoetycki.amu.edu.pl, zdjęcia: Pexels

Zainspiruj się hanami i haiku na wiosnę: czas na kwiaty oraz wiersze