Jesienny liść: znaczenie symbolu, ciekawostki i cytaty

Żółte, pomarańczowe, czerwone, brązowe… Liście lecą z drzew. Trwa babie lato. Wśród nas rozgościła się polska złota jesień! To dobry moment by pod lupę wziąć jesienny liść. Warto zajrzeć do sekretnego języka drzew. Liście to zdumiewające dzieła natury. Każdy ma do przekazania ciekawą historię. Działa na wyobraźnię, dostarcza inspiracji oraz piękna. Patrzenie na niego sprawia nam przyjemność. Jeśli planujecie w najbliższych dniach jesienny spacer – być może ten tekst okaże się przydatny. Co oznaczają liście? Jakie sekrety kryją? Czy jesienny liść może nas jeszcze zaskoczyć? Sprawdźcie!

„Liście lecą z drzew, liście lecą z drzew”: śpiewał Kuba Sienkiewicz z zespołu „Elektryczne Gitary” w popularnej  niegdyś piosence „Człowiek z liściem”. Nucimy z nim, robimy jesienne zdjęcia. Przyglądamy się kolorom i kształtom liści. Zbieramy je. Tworzymy bukiety. Wielu z nas lubi też szuranie w liściach. Cieszymy się urokami tej pory roku, a spadające liście są jednym z jej najważniejszych atrybutów. Nie sposób ich ominąć. Niektórym wydają się zwyczajne, powszednie. Jesienny liść jest jednak znacznie ciekawszy niż się na pozór wydaje!

Pexels

Jesienne ciekawostki o liściach

Najpierw można odpowiedzieć na kilka popularnych pytań. Dlaczego drzewa zrzucają liście na zimę? To zagadnienie często nurtuje dzieci, ale nawet dorośli niekiedy potrzebują przypomnienia. Rośliny jesienią rozpoczynają przygotowania do kolejnego sezonu wegetacyjnego! Czy wiecie, że liście na zimę zrzucają niemal wyłącznie drzewa występujące na półkuli północnej? Wszystko przez klimat umiarkowany.

Zima to trudny czas dla przyrody. Utrzymanie liści przez jej okres trwania byłoby dla drzew nieopłacalne. Rośliny, poza tym, zimą oszczędzają wodę. Pozbywając się liści, bronią swojego istnienia. Dzięki temu minimalizują straty, są odporniejsze na zniszczenia, przesuszenie, wichury oraz śnieg.

Zrzucanie liści to, jak widać, skomplikowany proces, ale bardzo potrzebny. Drzewa jesienią przechodzą w stan zasłużonego spoczynku aż do nadejścia wiosny. A wszystko po to, by później obudzić się z odrętwienia, zachwycać nas soczystą zielenią i z nową energią pełnić swoją ważną rolę w przyrodzie.

A jaki jest powód tego, że liście zmieniają kolor jesienią? To skutek wielu procesów mających właśnie przygotować roślinę do zimowego czasu. Dni robią się coraz krótsze i chłodniejsze, a liście wytwarzają mniej chlorofilu. Dlatego, zanim opadną z drzew, przybierają wspaniałe kolory. Utrata zielonego barwnika uwidacznia inne „pigmenty”.

Warto dodać, że najszybciej przebarwiają się jarzębina, najpóźniej buki i dęby. Zielone liście często zrzucają zaś olcha i jesion. Przebarwianie liści na naszej półkuli postępuje z północy na południe z prędkością 60-70 km na dobę! Podczas suchych i ciepłych dni ujawnia się więcej czerwieni. W czasie pochmurnym, deszczowym – żółci.

Czy liście mają swoje święto? Tak, jak najbardziej. 23 września obchodzimy Dzień Spadającego Liścia. To polski pomysł. Wymyślił go zielonogórzanin i podróżnik Jerzy Szewczyk. Pewnego dnia przyszedł do redakcji lokalnych mediów, po czym zaapelował o uwagę. Powiedział: „Niech 23 września nie będzie pożegnaniem lata, ale radosnym powitaniem nowej pory roku”. Jego myśl tak się spodobała, że objęła zasięgiem nie tylko region, ale i całą Polskę.

Pexels

Motyw liści w kulturze

Teraz czas na symbolikę, magię i kulturę. Nie od dziś wiadomo, że bliski kontakt z przyrodą działa na nas dobroczynnie. Przyroda sprzyja też życiu duchowemu. Podobno świat stracił już ponad połowę swoich naturalnych lasów… Warto więc stawać do walki w obronie natury i jej tajemnic. To nie wszystko. Warto patrzeć na nią nie tylko pod kątem przyrodniczym, środowiskowym, ale też kulturowym!

Liść, element rośliny, pełniący funkcje odżywcze i odpowiedzialny za wymianę gazową, jest ciekawszy niż na pierwszy rzut oka. To nie tylko część przyrody, ale też zieleń użytkowa! Liście znajdują zastosowanie w ogrodnictwie, przemyśle spożywczym, kulinariach, włókiennictwie, ziołolecznictwie, medycynie…

W dawnych wiekach używano opadłych liści świętych drzew do celów magicznych. Z ich barw wieszczono o przyszłości. Niektóre, jak liście lipy, ze względu na kształt, wykorzystywano w magii miłosnej. Podobnie listki akacji, a dokładnie robinii akacjowej. Jeszcze inne, starte na proch, wykorzystywano do wywoływania duchów przodków. Poza tym, zaszywano liście w odzieży jako talizmany oraz sporządzano z nich lecznicze wywary. Rywalizowano też o laury – liście wawrzynu były odpowiednikiem współczesnych nagród. Liście dębu były zaś odznaczeniem dla bohaterów.

Od wieków są one ważnym elementem kultury i sztuki wizualnej! Pojawiają się jako motyw zdobniczy na meblach, przedmiotach użytkowych, w biżuterii, ubraniach. Bywają np. elementami flag, herbów, odznaczeń, monet. Listek figowy oznacza wstyd, utratę niewinności. Podobno liść lipy jest symbolem Słowian. Listek bluszczu oznacza zaś trwałość małżeńską. Nagroda „Zielonego Liścia” to ekologiczne wyróżnienie, które przyznawane jest osobom, jakie promują ochronę środowiska.

Liście pojawiają się w prozie i poezji. Ważne funkcje pełnią m.in. w biblii, u Szekspira, Kochanowskiego, Pola, Krasińskiego, Słowackiego. Warto zatrzymać się przy tych ostatnich. Romantyzm, znany z umiłowania pamiątek, kochał jesienne liście! Trafiały do listów, między kartki książek, sporządzano z nich laurki, urokliwe dekoracje. W wielu muzeach podobno można wciąż znaleźć takie eksponaty z XIX wieku. Wtedy też roślinne elementy były ważnym składnikiem mowy kwiatów. Ułatwiały komunikację międzyludzką, dyskretnie odkrywając sekrety serc oraz umysłów.

Jakie jest znaczenie symbolu liścia? Liść to znak świata roślin. Poza tym – oznacza m.in. ochronę, wróżbę, nadzieję, sprawiedliwość, rozwój, szczęście. W powszechniej tradycji liść symbolizuje życie. Ale też: nietrwałość, kruchość egzystencji. To także znak przemijania. Zielone liście oznaczają właśnie życie, nadzieję, odrodzenie, ale też rozwagę. Spadające – zmianę, kres, smutek, śmierć, jak również wygasłe uczucia. Opadające listki skłaniają do refleksji i myśli nad przemijającym czasem. Drżące – oznaczają obawy, strach, trwogę. Wiele liści to znak mnogości, tłumu. Co więcej, każdy gatunek drzewa ma swoją własną, wyjątkową symbolikę. Warto poczytać na ten temat, np. w książce „Sekretny język drzew” Gill Davies.

Pexels

Cytaty o liściach

Liście to fascynujący temat. Nie sposób napisać o wszystkim. Na koniec trzeba jednak zostawić cytaty o liściach. Jesień to dla ludzi barwny spektakl, dla przyrody – czas przygotowania się do zimy. I to właśnie teraz drzewa zachwycają bogactwem kolorów. Zachęcają nas do zatrzymania się na chwilę, kontemplacji, refleksji. Pobudzają kreatywność, wyobraźnię, inspirują do zmian. To dobra okazja, by dowiedzieć się więcej na temat liści, coś doczytać, ale również poznać pięknie przykłady poezji czy prozy lub wartościowych słów znanych ludzi.

• „Miłość jest jak liść w lesie – czas ją zmienia, tak jak zima zmienia wygląd lasu”. Emily Brontë
• „Otwieram drzwi moich lektur./ Wypadają liście”. Ewa Lipska, „Pomarańcza Netwona”
• „–  Wychodzę – oznajmiam. –  W razie czego wiecie, gdzie rosnę. Jestem zajęty, muszę zrzucić liście. Jesień, rozumiecie. Pełne gałęzie roboty”. Jarosław Grzędowicz, Pan Lodowego Ogrodu
• „Liściu mój suchy,/ Liściu mój kruchy,/ Co mi tak spadasz pod nogę,/ Odwiany z krzaku/ Żółty biedaku,/ Ja ciebie deptać nie mogę”. Teofil Lenartowicz, „Liście zwiędłe”
• „[…] liście drzew –  rozpoczynał się festyn opadania, jakby bliskość śmierci uruchamiała w owych drzewach zapasy niezwykłej energii, które jednak zamiast iść na podtrzymanie życia, pozwalały im świętować umieranie”. Olga Tokarczuk, „Empuzjon”
• „Ludzkość jest drzewem, a ludzie są liśćmi. Drzewo trwa i rośnie, chociaż liście opadają”.  Jerzy Drobnik
• „Liście, suche jak coś wyciętego z papieru, spływają ku niej wielobarwną kaskadą. Niedobitki minionego lata”. Liz Hyder, „Dary”
• „Na wiecznym drzewie życia, jest wiele liści i choć mogą się zdawać takie same, nigdy nie znajdziesz dwóch identycznych”. Marta Krajewska, „Pragnę więcej”

Pexels

autor: Urocznica, źródła: „Sekretny język drzew”, G. Davies; wikipedia.org, trzebież.szczecin.lasy.gov.pl, www.facebook.com/LasyPanstwowe, gazetalubuska.pl, przekroj.pl/spoleczenstwo/czas-spadajacych-lisci-bogna-wernichowska, wikiquote.org, lubimyczytac.pl, partykula.pl, wrozka.com.pl, zdjęcia: Pexels