Julian Tuwim był jednym z najbardziej błyskotliwych polskich literatów. Wszechstronny artysta, wirtuoz słowa, bibliofil, kolekcjoner kuriozów. Przyjaciele i konkurenci nazywali go księciem poetów. A on polszczyznę nazwał swoją ojczyzną. Był jednym z najpopularniejszych poetów dwudziestolecia międzywojennego. Nie każdy wie, że prócz pasji do słowa, miał też wiele innych zainteresowań. Niektóre z nich były naprawdę osobliwe!
To on stworzył, zebrał i opracował „Polski słownik pijacki i antologię bachiczną” czy „Czary i czarty polskie oraz wypisy czarnoksięskie”. Czego jeszcze nie wiecie o słynnym literacie?
Julian Tuwim przed rokiem 1930, Wikipedia
Biografia pełna czarów
Julian Tuwim (1894 – 1953) był polskim poetą żydowskiego pochodzenia. Pisał nie tylko wiersze, ale i prozę. To też autor wodewili, skeczy, librett operetkowych oraz tekstów piosenek, współzałożyciel kabaretu literackiego „Pod Picadorem” i grupy poetyckiej „Skamander”, a także tłumacz. Jego żoną była Stefania Tuwim, literatka i tłumaczka. Poeta opisał ją w tomiku „Moja miłość”.
Urodził się w Łodzi. W szkole radził sobie średnio. Nie okazywał zainteresowania przedmiotami ścisłymi, zwłaszcza matematyką, przez co powtarzał szóstą klasę. Zadebiutował w 1911 roku przekładem na esperanto wierszy Leopolda Staffa. Właściwy debiut miał miejsce w 1913 roku, kiedy jego wiersz „Prośba” opublikowany został w „Kurierze Warszawskim”.
Studiował prawo i filozofię, ale ukończył jedynie po jednym semestrze. W takcie studiów rozpoczął współpracę z różnymi czasopismami. Tworzył teksty dla kabaretów. Pisał treści do programów teatralnych, współpracował z Polskim Radiem. Znał kilka języków.
W czasie wojny polsko-bolszewickiej pracował w Biurze Prasowym Józefa Piłsudskiego. Jego przyjacielem był generał Bolesław Wieniawa-Długoszowski. W 1939 roku wyemigrował. Często zmieniał miejsce zamieszkania. Tułał się z żoną po świecie. Pisał dla różnych pism. W czasie okupacji niemieckiej jego twórczość trafiła na niemieckie listy proskrypcyjne – jako szkodliwa i niepożądana, z przeznaczeniem do zniszczenia.
Do Polski wrócił w 1946 roku. Julian Tuwim był znanym, lubianym poetą, także przez ówczesne władze. Pełnił m.in. funkcję kierownika artystycznego Teatru Nowego. Wraz z żoną adoptował córkę, osieroconą żydowską dziewczynkę. W ostatnich latach życia tworzył mniej wierszy. Pisa prywatnie, bez publikowania. Do końca życia zajmował się tłumaczeniami i zbieraniem kuriozów literackich.
Zmarł nagle. Umarł w pensjonacie w Zakopanem na atak serca. „Śmierci Tuwima towarzyszyła anegdota. W kieszeni garnituru poety znaleziono serwetkę z którejś z zakopiańskich knajp z nagryzmolonym zdaniem: << Ze względów oszczędnościowych polecam zgasić światłość wiekuistą, która mi może będzie świecić>>. To był klasyczny tuwimowski rodnik, pomysł na nowy wiersz. Tak pożegnał się ze światem poeta liczony między największych. Dowcipem, paradoksem, ironią”: napisał Mariusz Urbanek w książce „Wylękniony bluźnierca”.
Poeta, tekściarz kabaretowy, tłumacz, badacz i popularyzator dziejów kultury. Był znany ze specyficznego poczucia humoru, bystrości umysły oraz świeżości. Julian Tuwim potrafił tworzyć dzieła charakteryzujące się niebywałym pięknem i kulturą słowa, ale pisał także wiersze pisane językiem potocznym. I przez całe życie zachowywał wiele osobliwych pasji…
mat. pras. Wydawnictwa Iskry
Dziwne pasje poety
Julian Tuwim był znany ze swoich obsesji. Jeśli brał na warsztat jakiś temat, pragnął wiedzieć jak najwięcej. Miał wiele pasji. Zbierał znaczki, hodował chrząszcze, jaszczurki i zaskrońce. Interesował się chemią, mechaniką, pirotechniką. Zbierał zioła. Lubił eksperymenty. Chciał zebrać elementarze dla dzieci z całego świata. Nurtowała go tematyka szczurów oraz myszy. Zgromadził spory księgozbiór poświęcony tym gryzoniom. Fascynowały go nawet pchły…
Największą pasją Tuwima był oczywiście język i sztuka słowa. Znany był z fantastycznych gier słownych. Cechowała go pasja lingwistyczna. Napisał wiele wierszy i piosenek, które przeszły do legendy. „Miłość ci wszystko wybaczy” śpiewaną przez Hankę Ordonównę, tekst „Grande Valse Brillante” znany z wykonania Ewy Demarczyk, „Wspomnienie” z muzyką Czesława Niemena. To on budował także klasykę polskiej literatury dziecięcej. Kto nie zna takich wierszy jak „Ptasie radio” czy „Lokomotywa”? Jego utwory wciąż są wydawane i czytane najmłodszym na dobranoc w wielu polskich domach.
„Tuwima – pisał kiedyś Kazimierz Wierzyński – Pan Bóg stworzył jakby lewą ręką. Dał mu geniusz poetycki i zapomniał o reszcie. Ten czarujący i trochę zaczarowany człowiek znał się przede wszystkim na poezji i póki krążył po niej był w swoim żywiole”. Utwory podpisywał ponad czterdziestoma pseudonimami! Ale to tylko jedna z wielu twarzy poety.
Julian Tuwim cierpiał na głód świata. Gromadził przeróżne kurioza, rzadkie druki, afisze. Dobrze znali go antykwariusze. Otaczał się wielką liczbą unikalnych przedmiotów. Lubił to, co rzadkie, dziwne i tajemnicze. Siostra poety Irena w jednej z rozmów z dziennikarzami przyznała, że miał „skłonność do wszelkiej magii, cudów i dziwów”. Interesował go świat czarów. Miał swoje bziki. Nosił się z fantazją, miał niezwykłą energię. „Szalony, cudowny Julek”: wspominała go siostra.
Tuwim sam o sobie mówił, że mógłby otworzyć katedrę dziwologii. „Czasem, w zetknięciu z nim, odnosiłem wrażenie, że jest on cały naładowany elektrycznością, wypełniony jakimiś prądami i fluidami, które promieniują przez jego ubranie. Fosforyzował. Iskry się z niego sypały. I nieraz lęk mnie ogarniał, gdy siedziałem z nim we dwójkę w zamkniętym pokoju”: mówił z kolei o poecie Józef Wittlin.
Portret Juliana Tuwima, Stanisław Ignacy Witkiewicz, 1929 rok, Wikipedia
Znawca diabłów i demonów
Osobliwą pasją poety była tematyka piekielna. Julian Tuwim miał swoją mroczną stronę. Napisał nawet cykl satanistyczny! Miał słabość do tematyki okultystycznej, magicznej. Nazywano go „barmanem czarnoksięskich eliksirów”. Zgromadził ogromną literaturę tematu, poświęconą diabłom i demonom. Uchodził za znawcę tematu. Szokował czytelników posiadanymi informacjami.
„Twierdził, że podobno na jednego człowieka przypada aż 11 tysięcy diabłów, ale przytaczał też opinie, że ich liczba była jednak znacznie większa. Oczywiście nie zapominał, że według polskich wierzeń diabeł najczęściej mówił po niemiecku i ubierał się z cudzoziemska, chociaż nigdy nie brakowało też czartów w szlacheckich kontuszach. Przy okazji informował, że diabły mogą się pojawiać także pod postacią zwierząt – na przykład koguta, pudla oraz różnych gatunków ptaków”: napisał Sławomir Koper w książce „Tajemne życie autorów książek dla dzieci”.
W 2024 toku po raz pierwszy w Polsce wydano kompletny „cykl satanistyczny” Juliana Tuwima. W jednym tomie pojawiły się dzieła „Czarna msza”, „Tajemnice amuletów i talizmanów”, „Czary i czarty polskie”, oraz „Wypisy czarnoksięskie”.
Julian Tuwim kolekcjonował księgi dotyczące magii, czarnoksięstwa, podobno był alchemikiem. Pisał o symbolice magicznych przedmiotów, polowaniach na czarownice, folklorze magicznym, rytuałach, obrzędach, wierzeniach. Przybliżał w swoich dziełach historię magii i czarów. Był archiwistą tajemnic, dziwów kultury oraz tradycji. Domowa „czarcia” biblioteka Tuwima liczyła ponoć ponad 1000 tomów. Podobno ze Stanisławem Przybyszewskim planował powołanie Biblioteki Diabolicznej.
Wiadomo, że miał własne demony, lęki, kompleksy, uzależnienia. Czuł się odmieńcem m.in. ze względu na znamię na lewym policzku i swoje pochodzenie. Dobrze opisują go słowa z jego wiersza „wylękniony bluźnierca”. Kim był? Napisał kiedyś: „Największa ma tragedia – to że Żydem jestem,/ A ukochałem Ariów duszę Chrystusową!”. I to napisał słynny poemat „Kwiaty polskie”.
Interesował się tematyką piekielną, ale stworzył też wiele utworów poezji religijnej. Pisał o Bogu i Chrystusie. Informacje na temat tego, w co wierzył są sprzeczne. Publicznie nie mówił o swojej duchowości. Na ten temat istnieje jednak kilka anegdot. Podobno, gdy umarł, panowie z zakładu pogrzebowego, nie mając pewności, jakiego był wyznania, mieli rozterkę, co zrobić z krzyżem na wieku trumny. Nikt ze znajomych poety nie potrafił im poradzić. Krzyż zdjęto, ale na trumnie zostały dwie wyblakłe skrzyżowane smugi.
Julian Tuwim był człowiekiem pełnym sprzeczności. Napisał wiersz „Chrystusie”. W utworze padają takie słowa: „Jeszcze się kiedyś rozsmucę, jeszcze do Ciebie powrócę. Jeszcze tak strasznie zapłaczę, że przez łzy Ciebie zobaczę, Chrystusie” i „Że duch mój przed Tobą klęknie/ I wtedy – serce mi pęknie, Chrystusie…”. Czy w tym utworze przewidział swoją śmierć? Umarł na atak serca, jaka była jego ostatnia myśl? Tego nie wiemy.
Na pewno Julian Tuwim to ważna postać polskiej kultury. A słowa „Żyj tak, aby twoim znajomym zrobiło się nudno, gdy umrzesz”: są jego autorstwa. Miał wiele twarzy. Kochał język polski, sztukę słowa, napisał wspaniałe wiersze dla dzieci i słynne piosenki, a przy tym pochłaniały go osobliwe pasje, zainteresowania oraz dziwactwa. To był z pewnością nietuzinkowy człowiek!
Julian Tuwim, 1945 – 1950 r, Wikipedia
autor: Urocznica, źródła: strefaedukacji.pl, wikipedia.org, wielkahistoria.pl, adonai.pl, poezja.org, wiez.pl, książki.wp.pl, greg.pl, zwierciadlo.pl,niestatystyczny.pl, zdjęcia: Pexels, Wikipedia
Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego – kartka z kalendarza
Czasem ciekawostki rzucają na oczłowieka całkiem inne światło 🙂
Niezwykła i intrygująca postać. Wychowałam się na jego wierszach dla dzieci, ale jego twórczość jest o wiele bogatsza.
To prawda. Był człowiekiem pełnym sprzeczności, ale w tamtym towarzystwie było wiele niezwykle kolorowych postaci tj. Witkacy, Boy – Żeleński czy Gombrowicz. To było naprawdę otwarte i światłe towarzystwo.
Przypomina mi czasy edukacji szkolnej, pozdrawiam .
Nietuzinkowy i twórczy człowiek . Super te ciekawostki szkoda że w szkole o tym nie mówią .
Nie wiedziałam, że fascynowały go nawet pchły. Ciekawe.
Przeczytałam z wielkim zainteresowaniem, bo chociaż przedstawialiśmy w tamtym roku jego postać wśród najwybitniejszych Żydów polskich (z okazji Dnia Judaizmu), to znalazłam ciekawostki, do których nie dotarliśmy 🙂 Dziękuję!
Tuwim, to ciekawa postać a jego twórczość różnorodna i ponadczasowa .
Pisał zabawne wierszyki ale też wiersze polityczne i skandaliczne. Te ostatnie czytałam z niedowierzaniem, że to napisał ten sam Tuwim od „Lokomotywy”, a jednak:)
J. Tuwim to jak się okazuje intrygująca, tajemnicza postać, a niby taka znana. I tylko się zastanawiam… po co mu było aż tyle pseudonimów? Wspaniały post Urocznico i bardzo na czasie. Miłego weekendu 🙂