Zając wielkanocny – symbolika, historia, tradycja

Czego symbolem jest zajączek wielkanocny

Czego symbolem jest zajączek wielkanocny? Co mówią o nim historia i legendy? Kto u nas przynosi prezenty: zając czy królik wielkanocny? Jeśli jesteście ciekawi – zapraszam do lektury. Zające są zaradne i sprytne. To bohaterowie wielu opowiadań. Cieszą się popularnością np. w literaturze rosyjskiej i francuskiej, ale nie tylko. Zając to ważna postać polskich bajek ludowych. Bohater niejednoznaczny, choć bardzo ciekawy. Uosobienie sił witalnych w przyrodzie. Symbol czujności, szybkości, niekiedy mający też właściwości nadprzyrodzone. A do tego… oczywiście ważny element wiosennych świąt. Jakie sekrety kryje w sobie zając wielkanocny?

Zajączek to symbol witalności, płodności oraz odrodzenia przyrody. Kojarzy się z nadejściem wiosny. Zwierzę to także atrybut i symbol Świąt Wielkanocnych. Dla wielu – jest synonimem prezentu. W Niedzielę Wielkanocną dzieci dostają od niego drobne podarunki.  Co o nim wiemy? Niektórzy chcieliby w nim widzieć tylko modę, fascynację i przejaw masowej kultury, ale to nie do końca prawda. Zając wielkanocny ma starszą, bogatszą oraz ciekawszą tradycję niż się na pozór wydaje.

Prezenty na zajączka

Króliczek, Pixabay

Historia o zajączku wielkanocnym

Zając w czasach przedchrześcijańskich był przedstawiany jako towarzysz bóstw, posłaniec. Był popularny w Grecji, gdzie pojawiał się obok Afrodyty i np. w Egipcie, gdzie wiązano go z Ozyrysem. Kojarzono go także ze staroniemiecką boginią wiosny Ostarą. Stąd prawdopodobnie w języku niemieckim nazwa Wielkanocy – Ostern.

Później jego znaczenie ewoluowało. Na pogańskie tradycje związane z zającem nałożyły się chrześcijańskie interpretacje. Współcześnie, choć kojarzy się z Wielkanocą, należy do strefy świeckiej (w odróżnieniu od baranka). Mimo to, pojawiał się już w pismach pisarzy wczesnochrześcijańskich i dziełach ówczesnych artystów religijnych. Można go zobaczyć na zachowanych zabytkowych rzeźbach, obrazach, w manuskryptach. Już wtedy zwracano uwagę na rozumność i wyjątkowość tych małych zwierząt.

Następnie zaczęto wiązać zająca z jajkiem wielkanocnym. Przez wieki stawał się on coraz bardziej lubiany. Dużą popularność jako symbol świąteczny zdobył wraz z pojawieniem się kartek pocztowych z życzeniami. Motywy dekoracyjne tych pocztówek często czerpały elementy z otaczającej nas przyrody. Zając był bardzo wdzięcznym tematem. Później motyw tego zwierzęcia rozpowszechnił się jeszcze bardziej. Tyle w wielkim skrócie o zajączku wielkanocnym mówi historia.

Czego symbolem jest zajączek wielkanocny?

pocztówki: 1) 1907, 2) 1915, 3) 1900; Wikipedia

Prezenty na zajączka

Zwyczaj obdarowywania przez zająca prawdopodobnie przyszedł do nas z Niemiec. W Polsce popularny jest szczególnie na Śląsku, Pomorzu Zachodnim oraz w Wielkopolsce. Według tradycji zajączek zostawia drobne upominki lub słodycze w domu albo ogrodzie. W dawnych Niemczech zając pełnił rolę sędziego dla dzieci. Oceniał czy najmłodsi zachowywali się dobrze czy źle.

Według legendy nosił kolorowe jajka, słodycze oraz zabawki w koszyku. Pojawia się w wielu dawnych opowieściach i nierozerwalnie związany jest z środkowoeuropejską przyrodą. Szarak zawsze był popularnym elementem wiosennego krajobrazu. Dzieci cieszyły się na jego widok. Biegający po polach zajączek idealnie pasował więc jako roznosiciel prezentów.

: zając czy królik wielkanocny

Zając szarak, Pixabay

Królik czy zając wielkanocny

Zając jest większy, ma dłuższe kończyny i charakterystyczne długie uszy. W marcu to zające łączą się w pary – dlatego kojarzymy je z wiosną. W naszym kraju to one są symbolami Wielkanocy. Królik bliższy jest Europie Zachodniej.

W naszej strefie klimatycznej szczególnie popularny jest zając szarak. W Polsce występuje pospolicie na terenie całego kraju. Niestety, jego liczebność stale maleje – na co największy wpływ mają warunki klimatyczne, niezrównoważone rolnictwo, myślistwo oraz kłusownictwo. Leśnicy biją na alarm i zwracają uwagę na to, że nasz sympatyczny szarak jest zagrożony. Potrzebna jest poprawa środowiska życia zajęcy. Oby szaraczki nie znikły z polskiego pejzażu. Bez nich rodzime krajobrazy  byłyby znacznie uboższe. Wielkanoc też wyglądałaby inaczej.

Jak widać, zając ma w naszej przestrzeni i kulturze ważne, istotne znaczenie. Trzeba przyznać, że w towarzystwie wiosennych kwiatów, gałązek wierzby, owsa, malowanych jaj wygląda uroczo… oraz jak najbardziej na miejscu!

Kto u nas przynosi prezenty: zając czy królik wielkanocny?

Króliczek, Pixabay

Czy zając jest także elementem Waszej Wielkanocy? Dajcie znać. Z okazji nachodzących Świąt – życzę Wam radości, zdrowia i spokoju. Dobrego wypoczynku oraz uśmiechu!


Zachęcam także do lektury tekstu: “Wielkanocne rośliny – wiosenna i świąteczna zieleń“.


autor: Urocznica; źródła: dzieje.pl, opoka.pl, info.wiara.pl, kurierhistoryczny.pl, niedziela.pl, wikipedia.org, bajka.umk.pl, ekologia.pl; zdjęcia: Pexels, Pixabay, Wikipedia

Komentarze

  1. Jardian

    Piękny wpis Urocznico. U mnie – nie ma raczej zwyczaju obdarowywania się na Wielkanoc. Ale wpis wpis nie powiem, nie powiem. A pamiętasz może bajkę – rosyjską : O Zającu i Wilku ? To był klimat. Cztery lata rosyjskiego w Szkole Podstawowej i cztery w LO zrobiły swoje 😉 Ach ! Jeszcze w Wielki Piątek był zwyczaj – tu – na pograniczu małopolsko – świętokrzyskim – palenia w noc z Wielkiego Piątku na Wielką Sobotę – tzw. Sobótek. Co się umorusało w błocie w łąkach i na wzgórzach – to było coś. Co niektórzy popijali wtedy bimber. Ja też życzę – przede wszystkim – zdrowych, spokojnych Świąt Wielkiej Nocy 🙂 Pozdrawiam ! PS. Coś na Wielkim Oczekiwaniu chyba było o Sobótkach w tę szczególną Noc, ale blog jest przepastny (tj. mój ) 😉

    • @dministrator

      Kojarzę tę bajkę, ale moi rodzice lepiej. 😉 Rosyjski w szkole też pamiętają. Mnie ominął, ale miałam np. łacinę w liceum przez rok, a później na studiach. O tym zwyczaju, który wspominasz, czytałam kiedyś w jakiejś książce.

      Radosnych Świąt!

  2. neliada

    Ciekawy wpis.

    • @dministrator

      Miło mi, zachęcam do lektury również innych tekstów wielkanocnych dostępnych na blogu. 🙂

  3. Ela

    Dziękuję za dużo ciekawych informacji !!
    Zdrowych i radosnych Świąt Wielkanocnych !
    Pozdrawiam 🙂

    • @dministrator

      Radosnych Świąt! 🙂

  4. Asia czytasia

    I to bardzo ciekawy tematyczny wpis. Wesołych świat 🙂

    • @dministrator

      To super, że tak uważasz. Przyjemnego świętowania! 🙂

  5. Venus

    Super ze mogłam dziękuje Tobie lepiej poznać historie 🙂 Ciekawy wpis

    • @dministrator

      Lubię szukać takich ciekawostek, cieszę się, że Cię zainteresowały. 🙂

  6. Królowa Karo

    Tam, gdzie są dzieci musi być oczywiście zajączek 🙂

    • @dministrator

      Fakt, choć u mnie drobne prezenty wielkanocne dostają dzieci i dorośli. 🙂

  7. Pomistrzowsku

    Nigdy nie robiłam (ani nie dostawałam) prezentów na zajączka. Owszem, szukało się słodyczy po domu, ale to tyle. 🙂

    • @dministrator

      A u mnie zawsze są jakieś drobne upominki, to szukanie słodyczy też można zaliczyć do świątecznych drobiazgów. 🙂

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Możesz użyć tych tagów i atrybutów HTML :

<a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>