Mak, miód, bakalie, pszenica lub kasza… Kutia to tradycyjna potrawa wigilijna kuchni kresowej. Słowiański przysmak i magiczne danie o przepięknej symbolice! Potrawa ta ma wiele odsłon. To bardzo różnorodne, wdzięczne oraz efektowne danie. Oto moja propozycja. Kutia w jabłku. Skusicie się? Gorąco zachęcam!
Jak zrobić zdrową i lekką kutię? Tu być może znajdziecie inspirację! Kutia w jabłku to apetyczna propozycja. Można ją podawać na ciepło i na zimno. Najpierw jednak zapraszam na garść ciekawostek.
Pexels, Pixabay
Magiczna potrawa słowiańska
Kutia ma bardzo długą historię. To danie związane z przesileniem zimowym. Słowianie uważali, że w tym czasie przenikają się światy żywych i umarłych. Kutia ma znaczenie symboliczne. Każdy składnik potrawy jest ważny! Dawniej wierzono np., że mak to łącznik między światem żywych oraz umarłych. Przypisywano mu magiczną moc. Był to również symbol płodności, dobrobytu.
Być może słowo „kutia” wywodzi się z języka greckiego. Od wyrazu „kókkos”, czyli pestka, ziarno. Według innych jednak ludowa etymologia wskazuje na wyraz „kut”, czyli kąt. Dawniej w okresie świątecznym stawiano kutię w kącie izby. Tam, gdzie (jak uważano) mieszkają duchy przodków. W „Słowniku wileńskim” napisano, że to „zabytek (obyczajowa pamiątka) dawniejszej przedchrześcijańskich Słowian ofiarnej potrawy, przynoszonej domowym duchom, a raczej cieniom zmarłych pokrewnych osób”.
Z czasem na pogańskie wierzenia oraz obyczaje nałożyła się chrześcijańska tradycja. Według jednej z legend Matka Boska jadła kutię w dniu urodzenia Jezusa. Stąd też bogata symbolika tego dania, wiązana z odrodzeniem i życiem.
Bez kutii nie było świętowania na dawnych Kresach! Pamiętano, że dla słowiańskich przodków wspólne posilanie się potrawą złożoną z kaszy, maku i miodu symbolizowało zgodę. Wróżono nawet z tej potrawy. Garść kutii podrzucano w górę, w kierunku nieba, by zapewnić sobie powodzenie. Z przylepionej do sufitu potrawy przewidywano też, jaki będzie następny rok…
Dziś kutia to przede wszystkim słodka potrawa wigilijna, przysmak lub ciekawostka kulinarna, ale warto znać jej ciekawą historię oraz symbolikę. I pamiętać o maku na stole! Na stronie internetowej Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie można przeczytać także: „mak zyskuje jeszcze jeden wymiar symboliczny istotny podczas świąt, bo makówka jest jak dom, w którym mieści się cała rodzina”. Piękne słowa, prawda?
archiwum prywatne, kutia w jabłku
Kutia w pieczonych jabłkach (4 porcje): przepis
Kutia to potrawa ściśle związana ze świętami Bożego Narodzenia. Przez wieki ewoluowała. Dziś ma bardzo wiele wersji. Pojawią się w niej ziarna, ale też kasza. Bakalie, orzechy, migdały, czasem kandyzowane skórki z cytrusów. Całość bywa robiona na mleku lub podawana ze słodką śmietanką. Można ją zrobić na naprawdę wiele sposobów! Oto moja wariacja na temat tego przysmaku.
Składniki: ½ szklanki ugotowanej kaszy pęczak, 1 szklanka suchego maku niebieskiego, 2 szklanki mleka, 2 łyżki soku z pomarańczy, 4 łyżki pokruszonych orzechów (np. włoskie, laskowe), 10 suszonych moreli i garść suszonej żurawiny, przyprawy (1 łyżka cynamonu i mielonego imbiru, szczypta kardamonu), 1 płaska łyżka syropu z agawy (lub miodu), 4 duże jabłka, łyżka masła
Przygotowanie: Suszone owoce moczyć przez 10 minut w gorącej wodzie. Później wyjąć je i pokroić w drobną kostkę. Mak namoczyć w zimnej wodzie. Po 10 minutach odcedzić go na sicie o drobnych oczkach. Gotować 30-40 minut w mleku. Mieszać co jakiś czas. Odsączyć. Przełożyć mak do dużej miski. Dodać ugotowaną kaszę. Do masy wrzucić pokruszone orzechy i pokrojone suszone owoce. Dodać syrop z agawy i sok z pomarańczy. Wszystko dokładnie wymieszać. Przed podaniem kutię nałożyć do wydrążonych jabłek. Na każde położyć odrobinę masła. Faszerowane jabłka zapiec w piekarniku (180 stopni, 15-20 minut). Można deser dodatkowo udekorować bakaliami i podawać z kleksem kremowego jogurtu naturalnego lub łyżką skyru naturalnego lub waniliowego. Smacznego!
W wersji bardziej fit można gotować mak na wodzie lub napoju roślinnym, a nie mleku. Rozwiązań jest wiele. W odsłonie ekspresowej można skorzystać z gotowej masy makowej, ale warto poszukać takiej z dobrym składem. Bakalie i orzechy – to kwestia indywidualna. Wybierzcie ulubione. Podobnie jest z dodaniem pszenicy lub kaszy. To zależy od własnych preferencji. Postawcie na dodatki, które lubicie!
Pexels
Pieczone jabłka z kutią
Kutia wigilijna to nie jest potrawa, która gości na każdym świątecznym stole, ale wielu osobom jest bliska. Dla kresowiaków i ich potomków to pozycja obowiązkowa wśród gwiazdkowych potraw. Przywołuje miłe wspomnienia rodzinne, przypomina o korzeniach, podkreśla słowiański charakter świętowania. Łączy ludzi.
Kutia może być pysznym i oryginalnym świątecznym deserem. Niektórzy nie wyobrażają sobie bez niej Bożego Narodzenia. Inni o niej zapomnieli lub dopiero poznają ten smakołyk. Warto docenić tradycyjny klimat, różnorodność i słowiański charakter tej potrawy. Gorąco polecam kutię w pieczonych jabłkach! To zdrowy, smaczny i efektowny deser. Może być ciekawą alternatywą dla klasycznych ciast oraz słodkości.
A jaka jest Wasza propozycja na świąteczny deser z makiem? Znacie tę potrawę? Czy kutia pojawia się na Waszych wigilijnych stołach? Dajcie znać w komentarzach!
autor: Urocznica, źródła: ethnomuseum.pl, historiaposzukaj.pl, nck.pl, wikipedia.org, książka „Świętowanie z insulinoopornością”, zdjęcia: Pexels, archiwum prywatne
Wigilia w polskiej literaturze – świąteczne cytaty
W moim rodzinnym domu Babcia zawsze przygotowywała kutię 🧡
Uwielbiam ją od najmłodszych lat. Zawsze przenosi mnie w cudowne smaki dzieciństwa :))
Podoba mi się propozycja podania jej w jabłku. Chętnie skorzystam z pomysłu.
Pozdrawiam ciepło 🤗🧡
Dla mnie to też potrawa rodzinna. Zachęcam. 🙂
Też mi się spodobał ten pomysł w jabłku, pozdrowienia .
Super, polecam! 🙂
Wow, chyba wykozrystam ten przepis. Rewelacja.
Świetnie, smacznego. 🙂
O tak! Kutią była zawsze na wigilijnym stole. Nie była zbyt bogata w dodatki ale orzechy i rodzynki były zawsze:)
Pyszny deser jedzony przez całe święta. Były i są do tej pory łazanki z makiem. Bardzo je lubię:)
Bardzo podoba mi się kutią w jabłkach.
Dobre połączenie smaków!
No i to porównanie makówki do domu i rodziny,to jest piękne ❤️
Pozdrawiam cieplutko 🤗
Super, czyli u Ciebie to też potrawa rodzinna. PS Zamiast rodzynek chętniej akurat dodaję suszoną żurawinę. 😉
U mnie w domu kutii się nie robiło. Ja raz zrobiłam ale męża nie zachwyciło. Ale ostatnio mówił że dawno pieczonego jabłka nie jadł, więc może w ten sposób mu zaserwuje i się zachwyci? 🤔 Mniej pomysł bardzo się podoba! Serdecznie pozdrawiam 🙂🏵️🩵
Mnie miało być 😉 ach te telefony 😂
Haha, warto spróbować. 😉 Smacznego.
No więc tak: moja mama pochodziła z Poznania i tam serwowano zamiast kutii bułkę z makiem. Coś pysznego, podobnego, ale jednak innego, zamierzam podać niebawem przepis na swoim blogu.
Jadałam kutię u znajomych, jednak wydawała mi się za słodka. Poza tym, mimo, że jestem wegetarianką, nie przepadam za kaszami.
Kocham dawne przekazy, wierzenia, mity i kulturę. Mak jest symbolem obfitości, bo w jednej, małej makówce jest mnóstwo ziarenek. Od dziecka kocham maki, a stosunkowo niedawno dowiedziałam się, że mak jest kwiatem numerologicznych Piątek (suma cyfr daty urodzenia sprowadzona do jednej cyfry), a ja nią właśnie jestem. I mak – cudo natury. Więc na pewno skuszę się na te zapiekane jabłuszka, może zamiast pszenicy dam ryż? W każdym razie – coś na pewno wykombinuję.
Pozdrawiam i dziękuję za wizytę na moim blogu.
Kutia jest bardzo wdzięczna i otwarta na różne odsłony. Dodatki, jak pisałam, są kwestią indywidualną. 🙂 Mak symbolizuje też m.in. wieczny sen, wyobraźnię, pocieszenie, przyjemność. Zresztą, ma bardzo bogate znaczenie! Więcej na ten temat pisałam w tekście “Mak – kwiatowe ciekawostki, przysłowia i cytaty”. Zachęcam do lektury. 🙂
Chciała, żeby wtedy zasypano jej powieki makiem. Mak sypano na powieki nieboszczyków, aby spali tak głęboko, żeby w ogóle nie przyszło im do głowy budzić się i wracać do świata żywych.
Anna Nałęcz
*
Przeczytam w wolnej chwili.
Słyszałam o kutii ale u nas się jej nie je. My mamy makówki :).
Mielony mak gotujemy w mleku, dodajemy bakalie według uznania. A potem układamy pokrojoną podsuszoną bułkę, zalewamy makiem i zaś kładziemy bułkę i zalewamy.
U mnie w domu przed podaniem jeszcze podgrzewamy makówki :).
raeszka.blogspot.com
Słyszałam o makówkach, ale u mnie się ich nie jada. 😉 Na pewno to smaczne danie. 🙂
Kutii nigdy nie przygotowywałam na święta. Ładnie wygląda tak podana w jabłkach. Pozdrawiam :-).
Zachęcam do spróbowania. 😉
Mmmm… jakież to musi być pyszne!
🙂
Jadłam kiedyś kutię u koleżanki, jak dla mnie zbyt słodka…
Wszystko zależy od dodatków. Może być bardzo słodka, ale nie musi. 😉 Jedni dodadzą łyżkę słodzika, inni pół szklanki. Podobnie z owocami suszonymi. Można dodać symboliczne. 😉
Te pyszności trzeba koniecznie wypróbować!
Kradnę przepis! 😉
Super, polecam. 🙂
Samą kutię uwielbiam, ale nie przepadam za jabłkami 🙂
Super, że lubisz kutię. 🙂
Ale to pięknie wygląda, chętnie spróbuję! 🙂 Nigdy nie jadałam. 🙂
Polecam! 🙂
Świetny pomysł na podanie kutii 🙂 dziękuję za inspirację 🙂
🙂
Pochodzę z Podlasia i kutia była w moim domu zawsze w Wigilię. Jako dziecko nie przepadałam za nią, ale teraz nie może jej zabraknąć na wigilijnym stole.
Na razie robię ją tradycyjnie, ale może się skuszę na taką w jabłkach?
Pozdrawiam.:)
Koniecznie, warto próbować nowych smaków. 🙂