„Makbet” – ciekawostki o dziele Williama Shakespeare’a

„Makbet” to jedno z najbardziej znanych i najczęściej analizowanych dzieł Williama Szekspeare’a. Ta mroczna opowieść o władzy, ambicjach oraz konsekwencjach naszych czynów od wieków fascynuje odbiorców na całym świecie. Oto kilka mniej znanych faktów na temat tej niezwykłej sztuki! Czy te ciekawostki o dziele Williama Shakespeare’a będę dla Was zaskoczeniem? Sprawdźcie!

Makbet (ang. Macbeth) został napisany około 1606 roku. Należy do najczęściej wystawianych i adaptowanych sztuk szekspirowskich, jest również najkrótszą tragedią autorstwa angielskiego poety i dramaturga.

Théodore Chassériau „Makbet i Banko spotykają wiedźmy na wrzosowisku”, Wikipedia

Ciekawostki o „Makbecie”

Dzieło wciąż porusza współczesnych odbiorców. Dramat Shakespeare’a jest doskonałym przykładem tego, jak potężne może być słowo pisane i jak literatura może kształtować nasze myślenie oraz postrzeganie świata. Historia człowieka, który uległ podszeptom wybujałej ambicji i przekroczył granicę, uwalniając mrok ludzkiej duszy, wciąż inspiruje, fascynuje, zadziwia. Oto ciekawostki o dziele Williama Shakespeare’a!

Źródła historyczne

Tragedia została oparta na autentycznych wydarzeniach z historii Szkocji. Shakespeare nawiązał w sztuce do przekazów dotyczących króla Makbeta, które znalazł w kronikach. Według źródeł historycznych władca panował w Szkocji w XI wieku.

Shakespeare inspirował się historią prawdziwego Makbeta, ale dokonał manipulacji faktami, by zwiększyć dramaturgię dzieła. Prawda wyglądała inaczej. Makbet był podobno w rzeczywistości dobrym władcą i człowiekiem przyzwoitym. Jednak Shakespeare utrwalił obraz króla szkockiego jako zbrodniarza.

Trzy czarownice

Postacie wiedźm są jednym z najbardziej charakterystycznych elementów sztuki. Ich role są kluczowe dla rozwoju fabuły, ponieważ to one podsuwają Makbetowi myśl o zabójstwie króla. Czarownice to istoty stojące pomiędzy światem realnym a ułudą. Stanowią przykład siły nadprzyrodzonej. Stoją ponad światem ludzi, zachęcają do złego. To manipulatorki i intrygantki.

Tematyka uniwersalna

„Makbet” porusza wiele ponadczasowych tematów. Odnosi się do licznych aspektów ludzkiej natury. To utwór o żądzy władzy, upadku człowieka, zdradzie, szaleństwie, sumieniu, miłości, cnocie rycerskiej, odwadze, przyjaźni, kłamstwie i zbrodni. W dziele ukazana jest czarna strona charakterów ludzkich.

Théodore Chassériau, „Duch Banka”, Wikipedia

Adaptacje i nawiązania

Każda adaptacja wprowadza nowe interpretacje i spojrzenia na tę klasyczną historię. Teatry na całym świecie prześcigają się w interpretacjach dzieł Shakespeare’a. Nie tylko. Powstały liczne adaptacje filmowe oraz literackie, a także opera i skecz. To nie wszystko.

Nawiązania do „Makbeta” znajdziemy w „Balladynie” Juliusza Słowackiego. Dzieło było też inspiracją dla humorystycznej powieści fantasy „Trzy wiedźmy” Terry’ego Pratchetta. Jest to szósta część długiego cyklu „Świat Dysku”.  Inne ciekawe nawiązanie do tragedii to film „Tron we krwi” w reżyserii Akiry Kurosawy. Można zaobserwować wielki wpływ „Makbeta” na kulturę popularną.

Theatrum mundi

W „Makbecie” pojawia się topos theatrum mundi (łac. „teatr świata”). Przedstawia świat jako scenę, a żyjących w nim ludzi jako aktorów, którzy odgrywają swoje role. Motyw znajdziemy w słynnym cytacie z „Makbeta”. „Życie jest cieniem ruchomym jedynie,/ Nędznym aktorem, który przez godzinę/ Pyszni i miota się po scenie, aby umilknąć później na zawsze./ Jest bajką opowiedzianą przez głupca, pełnego/ Furii i wrzasków, które nic nie znaczą”( akt V, scena V).

Klątwa „Makbeta”

W Szkocji aktorzy teatralni wierzą, że napisanie, wydrukowanie słowa „Makbet” na afiszu przynosi pecha, kończy się nieszczęściem. Dlatego dzieło nazywa się „szkocką sztuką”. To nie wszystko. W wielu krajach z tą sztuką wiążą się różne przesądy. Jeśli ktoś w teatrze przez nieuwagę wypowie słowo „Makbet”, zanim spektakl trafi na afisz, to konsekwencje tego bywają podobno straszliwe.

Zły urok można jednak odczynić. Np. obchodząc teatr trzykrotnie dookoła, spluwając przez lewe ramię, przeklinając. Korzenie legendy o klątwie „Makbeta” sięgają wielu wieków wstecz. Ich źródłem jest podobno wróżba trzech wiedźm, które przepowiadają Makbetowi przyszłość.

Dramat szekspirowski

Shakespeare jest twórcą, własnej, oryginalnej odmiany dramatu. Wniósł wiele do europejskich form scenicznych. Cechy dramatu szekspirowskiego to: zerwanie z zasadą trzech jedności, zerwanie z zasadą decorum (stosowności), losy bohaterów nie są określone przez fatum, zmiana bohatera –  pogłębienie psychologii postaci, wprowadzenie elementów fantastycznych, odrzucenie zasady określającej liczbę aktorów na scenie oraz chóru, nowa budowa dramatu.

Twórczość Shakespeare’a odgrywa szczególną rolę w literaturze angielskiej, jest też elementem dorobku kultury europejskiej. Pisarz umiał stworzyć wizerunek człowieka targanego namiętnościami. Jego utwory dramatyczne pokazują miłość, zdradę, nienawiść, zazdrość, okrucieństwo, obłęd. Warto znać choć najsłynniejsze tytuły autora i wiedzieć co nieco o jego twórczości!

Detal z pomnika pisarza w Londynie, Wikipedia

autor: Urocznica, źródła: encyklopediateatru.pl, poezja.org, polskieradio.pl, zpe.gov.pl, zdjęcia: Wikipedia (foto główne: John Taylor, „Portret Williama Shakespeare’a”; Afisz teatralny z 1884 r.)

„Dekameron” Giovanniego Boccaccia – więcej niż tylko zbiór opowieści