„Dwa tygrysy nie mogą mieszkać na tej samej górze” – mówi wschodnie przysłowie. Michael Booth, dziennikarz i autor wielu bestsellerów, w swojej najnowszej książce rusza w podróż po Azji Wschodniej, by zbadać przyczyny wzajemnej wrogości trzech tamtejszych państw. Japonia, Chiny i Korea nie tylko ze sobą sąsiadują, ale też wiele łączy te kraje w sferze kulturowej. Dlaczego więc pałają do siebie aż taką niechęcią? Autor zabiera czytelników w podróż przez gorzką historię i aktualne konflikty, zatrzymując się po drodze w miejscach szczególnie ważnych dla azjatyckich tygrysów.

Książka to pouczająca i ciekawa wyprawa. Dziennikarska podróż Micheaela Bootha jest pełna interesujących spostrzeżeń oraz obserwacji. „Japonia, Chiny i Korea” to warta uwagi literatura faktu, ale szczególnie dla osób, które są zafascynowane Azją lub lubią poszerzać horyzonty oraz zdobywać nową wiedzę.

Dziennik podróży i studium azjatyckich waśni

Publikacja Michaela Bootha to połączenie relacji z podróży z zarysem polityki i historii tamtego regionu. Dziennikarz przemierzając Azję Wschodnią próbuje zrozumieć przyczyny konfliktu, który od wieków ciąży na Japonii, Chinach oraz Korei. W swojej książce pokazuje, że źródła niezgody między tymi państwami są różne. Może być nimi np. przynależność terytorialna wysp, wojenna historia, kontrowersyjne pomniki, eskalacja zbrojeń, a nawet… zła dekoracja deseru.

To często poruszająca lektura, choć nie brak w niej elementów humoru. Szukając odpowiedzi, autor odwiedza różne miejsca i rozmawia z niezliczoną ilością osób – kierownikami muzeów, politykami, młodzieżą, ofiarami zbrodni wojennych, blogerami, naukowcami, dziennikarzami, przygodnie poznanymi osobami. W ten sposób tworzy pejzaż społeczno-polityczny o dość szerokim spektrum opinii i poglądów.

„Japonia, Chiny i Korea. O ludziach skłóconych na śmierć i życie” nie jest z pewnością całościowym obrazem problemu, ale to ciekawa, pogłębiona analiza. Autor ma specyficzny sposób bycia i poglądy, które nie muszą odpowiadać wszystkim, jednak warto przyjrzeć się bliżej temu, co Booth ma do powiedzenia.  Dlaczego narody Azji Wschodniej nie umieją żyć w zgodzie? Jak głęboko sięgają korzenie wrogości między Japonią, Chinami i Koreą? Co podsyca niesnaski? Azja Wschodnia to jednocześnie bardzo ważny dla świata i niezwykle niespokojony region. Warto zainteresować się więc tematem bliżej.

Historia, polityka, konflikt

Azja zachodniemu człowiekowi kojarzy się z bogatą, fascynującą kulturą, sztuką i medycyną oraz nowoczesnymi zdobyczami współczesności. Powszechnie uważa się, że ludzie z Dalekiego Wschodu są pracowici, sumienni oraz pomysłowi. Szanują tradycyjne wartości i dziedzictwo kulturowe. Chiny są potęgą gospodarczą, Korea Południowa słynie z gadżetów technologicznych, Japonia tworzy wytwory materialne i niematerialne, jakie są wysoko cenione na całym świecie, a jej mieszkańcy uchodzą za najbardziej uprzejmą i cywilizowaną społeczność na globie. Dla nas, to ląd egzotyczny oraz nieodkryty, przez to często niezwykle interesujący.

Zachodni człowiek zazwyczaj jednak nie wie zbyt wiele o historii tego regionu. Nie zna drugiej twarzy tej pięknej i zachwycającej Japonii, która w przeszłości potrafiła być niezwykle okrutna. Historia tego regionu była bardzo krwawa oraz brutalna. Liczne wojny i konflikty zbrojne, masakry, masowe gwałty, ataki z użyciem broni chemicznej oraz bomb zapalających, totalitaryzm, głód, prześladowania polityczne, wielkie zniszczenia, tortury… Większość krajów europejskich poradziła sobie z brutalną przeszłością XIX i XX wieku, w Azji to wciąż niezabliźnione, jątrzące się rany.

Pamięć historyczna jest bardzo żywa w świadomości zbiorowej tego regionu i stale wykorzystywana w rozgrywkach politycznych między państwami. Booth rzuca światło na tę kwestię. Mimo, że Japonia, Chiny oraz Korea są powiązanie kulturowo, genetycznie i historycznie, w dużym stopniu od siebie zależne, to dzielą je spore różnice ideologiczne oraz polityczne. Na porządku dziennym w Azji Wschodniej są liczne spory dyplomatyczne, protesty społeczne, sankcje gospodarcze i przepychanki militarne. Te kraje podchodzą do siebie z dużą dozą nieufności, strachu, ale chcą też patrzeć w przyszłość, choć nie jest to łatwe (i polski czytelnik z pewnością to doskonale rozumie).

Michael Booth w książce zaznacza: „Japonia wyrządziła straszliwe krzywdy swoim sąsiadom, rządy tych wszystkich krajów własnym obywatelom, obywatele sobie nawzajem, a zachodnie mocarstwa narodom Azji”. Chiny i Korea wciąż czekają na odpowiednie, szczere przeprosiny swojej sąsiadki. Nie chcą jej zapomnieć dawnych ran, choć jednocześnie podziwiają i w pewien sposób szanują współczesną Japonię. Ta z kolei patrzy na swoje azjatyckie rodzeństwo z góry. W to wszystko wplątany jest zaś skomplikowany system powiązań oraz zależności.

Sztuka samodzielnego myślenia

„Japonia, Chiny i Korea. O ludziach skłóconych na śmierć i życie” to dość obszerny i raczej obiektywny oraz wyczerpujący – jak na zachodniego obserwatora – szkic skomplikowanych relacji między trzema azjatyckimi państwami. Autor ma lekkie pióro. Książka jest napisana zrozumiałym, prostym językiem, czyta się ją lekko i z zainteresowaniem. To nie było moje pierwsze spotkanie z twórczością autora, czytałam wcześniej publikację „Skandynawski raj. O ludziach prawie idealnych”, więc mniej więcej wiedziałam czego się spodziewać. I to też dostałam. Książka dostarcza czytelnikowi sporej dawki wiedzy, skłania do różnych przemyśleń, ale jest też interesującą rozrywką czytelniczą.

To ciekawa analiza, choć niepozbawiona subiektywnych ocen autora i pewnych uproszczeń. Jestem ciekawa, jak sami Azjaci wypowiadają się na temat tej lektury. Nie można jednak odmówić dziennikarzowi dociekliwości, przenikliwości, poczucia odpowiedzialności za słowo, szacunku do inności i dawki empatii. To interesujące studium oraz wprowadzenie do temu złożonego ducha Azji Wschodniej. Jeśli cenicie lektury, dzięki którym można poszerzać horyzonty, snuć refleksje oraz dostrzegać analogie, a także lubicie literaturę faktu, którą cechuje żywy język w połączeniu z rzetelnym ujęciem tematu, to „Japonia, Chiny i Korea” jest książką dla Was.

Tytuł: „Japonia, Chiny i Korea. O ludziach skłóconych na śmierć i życie” (Three Tigers, One Mountain: A Journey through the Bitter History and Current Conflicts of China, Korea and Japan)

Autor: Michael Booth

Tłumacz: Barbara Gutowska-Nowak

Seria: Mundus

Wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania: 2021

autor: Urocznica, zdjęcia: mat. prasowe, Pixabay

Recenzja: „A gdyby tak ze świata zniknęły koty?” G. Kawamura