Wielkopolska: zamki, pałace i dwory

Wielkopolska to region, który wyróżnia się piękną przyrodą i ważnymi pamiątkami historycznymi. Graniczy z Pomorzem Zachodnim, Pomorzem Gdańskim, Kujawami, ziemią łęczycką, ziemią sieradzką, Górnym Śląskiem, Dolnym Śląskiem i ziemią lubuską. Budzi wiele skojarzeń… To tam była pierwsza historyczna stolica Polski. Stamtąd pochodzą m.in. słynna nalewka benedyktynka czy rogale świętomarcińskie. A także uwielbiane poznańskie koziołki! To nie wszystko. Wielkopolska jest szczególnie bogata w zamki, pałce i dwory! Zapraszam więc… na kolejny subiektywny przegląd atrakcji turystycznych oraz autorską propozycję niedługiej wycieczki w tamte strony.

Oto następny tekst z działu Własne drogi. W czerwcu tego roku miałam okazję wybrać się na kilkudniowy urlop. Tym razem postawiłam na sąsiedni region. I to był strzał w dziesiątkę!

Skansen filmowy Soplicowo i Muzeum Młynarstwa i Rolnictwa w Osiecznej, fot. archiwum prywatne

Atrakcje i zabytki Wielkopolski

Województwo wielkopolskie to region pełen atrakcji turystycznych. Każdy znajdzie tu coś dla siebie. Ciekawe miasta, festiwale, parki narodowe, puszcze, jeziora, nietypowe muzea i skanseny, piękne rezydencje arystokratyczne… To dobry wybór na city break czy odpoczynek w stylu slow life.

Do niedawna Wielkopolska wciąż była dla mnie w dużej mierze nieodkrytym terenem. Byłam w Poznaniu kilka razy, poza tym wcześniej odwiedziłam m.in. Gniezno i Jarocin. Tym razem zamiast dużych miast – postawiłam na małe miejscowości, ale też historyczne budowle, parki, ogrody oraz oryginalne muzea tego regionu.

Prym podczas tej wycieczki wiodły zamki, pałace i dwory. Tak poznałam liczne romantyczne miejsca w Wielkopolsce i idealne atrakcje na weekend. Co warto zobaczyć pod Poznaniem? Jak zwiedzać ten teren? Czym wyróżnia się region wielkopolski? Sprawdźcie!

Pałac w Rogalinie, fot. archiwum prywatne

Zamki, pałace, dwory (i nie tylko!)

Wielkopolska kraina to świetne miejsce na weekend czy urlop. Region jest zróżnicowany, klimatyczny. To teren o wielu obliczach. Mieszkańcy Wielkopolski reklamują swoje województwo jako „wielką historię, wielką przyrodę”. Wybierając się w te strony można zresztą odbyć prawdziwą podróż w czasie! To właśnie zachęciło mnie do małej wycieczki do sąsiedniego regionu.

Zwiedziłam m.in. zamek i arboretum w Kórniku, zamek w Rydzynie, a także pałace w Śmiełowie, Rogalinie oraz Dobrzycy. Dwór w Koszutach, Świętą Górę w Gostyniu, Muzeum Młynarstwa i Rolnictwa w Osiecznej, Skansen filmowy Soplicowo…. To tylko parę z wielu miejsc, jakie miałam okazję zobaczyć. Zajęło mi to 5 dni. Relacje z tych podróży można znaleźć na moim Instagramie.

Każdy kto kocha lokalizacje niezwykłe, historię, literaturę oraz sztukę ogrodniczą – powinien odwiedzić ten region. Poniżej kilka miejsc, które warto zobaczyć w Wielkopolsce!

Zamek i arboretum w Kórniku, fot. archiwum prywatne

 Zamek w Kórniku – to miejsce obowiązkowe. Kórnik to niewielkie miasto położone w sercu Wielkopolski. Jest tam zamek, arboretum, urokliwy rynek, gotycki kościół, promenada, jezioro i ławeczka poetki…

Zamek położony jest w pobliżu Jeziora Kórnickiego. Budynek znajduje się na wyspie otoczonej fosą. Sąsiaduje z arboretum kórnickim, dawnym parkiem przyzamkowym, będącym najstarszym i najbogatszym dendrarium w Polsce. Zamek to budynek nawiązujący do stylów: gotyckiego, angielskiego, renesansowego oraz orientalnego. Rezydencja pełna jest cennych zbiorów bibliotecznych, dzieł sztuki oraz pamiątek rodzinnych i narodowych. Jedną z ważniejszych dla miejsca postaci był Tytus Działyński. A najbardziej okazałym wnętrzem rezydencji jest Sala Mauretańska!

To stąd wywodzi się też legenda o Białej Damie z obrazu. Kobieta co noc przed północą ożywa i wychodzi z malarskich ram, by spacerować po okolicy i spotkać się z pewnym rycerzem. Kim jest ten damski duch? To jedna z najbarwniejszych lokalnych postaci: Teofila z Działyńskich Szołdrska-Potulicka. Mówi się, że była to gospodarna kobieta, troszcząca się o zamek, ale też ludzi zamieszkujących zarządzane przez nią tereny. Z ciekawostek – podobno ta osiemnastowieczna bizneswoman hodowała wielbłądy i lubiła białe suknie.

Co jeszcze warto wiedzieć o Kórniku? To tu urodziła się noblistka Wisława Szymborska! Dom słynnej poetki znajduje się na Prowencie. W pobliżu budynku, nad brzegiem jeziora, przebiega promenada jej imienia, przy której znajduje się pomnik – ławeczka poświęcony literatce. To miasto całkowicie mnie zauroczyło. Mnóstwo zieleni, literacki klimat i ciekawa architektura. To jest to!

Zamek w Rydzynie, fot. archiwum prywatne

Zamek w Rydzynie – to jedna z największych tego typu budowli w Wielkopolsce. Znajduje się na sztucznej wyspie. Został zbudowany w XVII wieku, na murach gotyckiego zamku. Jego barokowy charakter jest dziełem Włochów osiadłych w Polsce. Otacza go morze róż, a blisko znajduje się rozległy park. Mieszkał tu polski król. Kto taki?

Jednym z najciekawszych mieszkańców zamku był… Stanisław Leszczyński. Po utracie korony udał się na emigrację. Ostatecznie zasłynął w Europie jako książę Lotaryngii, pisarz polityczny, filozof i tłumacz. Jego córka Maria była królową Francji, żoną Ludwika XV. Co ciekawe, był wielkim miłośnikiem sztuki kulinarnej. To on rozsławił ciastka magdalenki czy zupę cebulową z grzankami.

Z zamkiem są związani bohaterzy, którzy walczyli u boku Napoleona: Józef Sułkowski i Antoni Paweł Sułkowski. Poza tym, wnętrza rezydencji zwracają uwagę bogactwem sztukaterii oraz rzeźby. Znaleźć można tu także m.in. bogate zbiory przyrodnicze. Dziś w zamku znajduje się hotel, restauracja i organizowanie są różnego typu atrakcje. Z zamkiem związana jest mrożąca krew w żyłach legenda o Białej Damie i kościotrupach, ale tę opowieść zostawiam… bardziej dociekliwym.

Dwór w Koszutach, fot. archiwum prywatne

Dwór w Koszutach – historyczne i zielone miejsce. Mnie szczególnie zachwyciła ukwiecona okolica parku przy budowli. Pierwsze informacje o istnieniu zieleńca pochodzą z XVIII wieku. To teren urokliwych rabat z kwiatami, stawów z liliami, wielogatunkowego drzewostanu, naturalnych alejek, a przede wszystkim pięknych róż. Sam dworek, czyli Muzeum Ziemi Średzkiej, jest ciekawy, ale jego otoczenia to już w ogóle… bajka.

Dwór w Koszutach to romantyczna, późnobarokowa siedziba szlachecka z XVIII wieku. W środku znajduje się ekspozycja przybliżająca życie ziemiaństwa w Wielkopolsce. Miejsce otacza malowniczy park, który tworzy naturalne, przyrodnicze otoczenie rezydencji. Obecnie zieleniec zajmuje powierzchnię 4,7 ha i cały czas w oparciu o istniejące środki oraz możliwości trwa jego rekonstrukcja. To miejsce z niezwykłym klimatem. Jeden z ciekawszych zakątków wielkopolskich.

Pałac i dęby w Rogalinie, fot. archiwum prywatne

Pałac w Rogalinie – to jest kolejne miejsce obowiązkowe. Obiekt niezwykły. Pałac, galeria obrazów, kościół z mauzoleum, ogród, park i słynne dęby… Rogalin to zakątek, które powinien odwiedzić każdy miłośnik historycznej architektury, sztuki oraz przyrody. Teren ten znany jest głównie z zabytkowego zespołu pałacowo-parkowego hrabiów Raczyńskich.

W Rogalinie krzyżują się polski duch, wielka przyroda oraz pokolenia ludzi niepospolitych. Ten zespół pałacowo-parkowy posiada status pomnika historii! Znajduje się tu wspaniała galeria obrazów. W tych zbiorach są dzieła takich artystów jak np. T. Axentowicz, O. Boznańska, A. Gierymski, J. Malczewski, L. Wyczółkowski i S. Wyspiański. To tu można podziwiać największy obraz Jana Matejki „Dziewica Orleańska”!

Przez to miejsce przewinęło się mnóstwo znanych Polaków. W Rogalinie był Adam Mickiewicz. Poza tym, pałac gościł wielu innych utalentowanych ludzi. Był tu też Henryk Sienkiewicz oraz całe grono słynnych malarzy (m.in. Jacek Malczewski, Leon Wyczółkowski, Michał Wywiórski). Jedną z najciekawszych postaci pałacu jest Edward Raczyński. Magnat, ekscentryk, fundator, mecenas sztuk i nauk. Wykształcony człowiek, podróżnik, bibliofil, propagator oświaty higienicznej, działacz polityczny i społeczny, patriota, wydawca… Mężczyzna wielu zainteresowań oraz pomysłów. Smutne jest to, że skończył tragicznie, targając się na własne życie, na wyspie jeziora w Zaniemyślu. Porównywano jego los do Hrabiego Henryka z „Nie-Boskiej komedii” Z. Krasińskiego.

To tu znajdują się też słynne dęby – Lech, Czech i Rus! Ten ostatni ma aż 800 lat. Drzewo jest najstarszym dębem w Polsce. Rośliny te są niezwykłe. Dla Słowian były święte, prócz tego to z nimi wiąże się legenda o trzech braciach. Drzewa te od wieków fascynują i pobudzają wyobraźnię.

Pałac w Śmiełowie, fot. archiwum prywatne

Pałac w Śmiełowie – to miejsce, z którego Adam Mickiewicz zaczerpnął liczne inspiracje do „Pana Tadeusza”. Śmiełów to miejscowość położona w Szwajcarii Żerkowskiej. Bywało tu wiele wybitnych osobistości. Miejsce zasłynęło jednak dzięki pobytowi Mickiewicza. Spędził tu kilka miesięcy między 1831 a 32 rokiem, inspirując się wszystkim wokół.

Wieszcz wdał się tu w romans… z pewną damą. Konstancja Łubieńska, kojarzona z Telimeną, była piękna, oczytana, dowcipna i elokwentna. Literatka, publicystka, żona, matka. Dla słynnego poety była gotowa porzucić rodzinę i udać się z kochankiem na emigrację! Z czasem wzajemna fascynacja między tą dwójką przerodziła się jednak w długoletnią przyjaźń.

Dziś znajduje się tu Muzeum Adama Mickiewicza. Warto odwiedzić ten zakątek, można np. w ten sposób uczcić Rok Romantyzmu Polskiego. Otaczający pałac park zachęca zaś do romantycznych spotkań, spacerów i marzeń. Nie brakuje w nim uroczych, zacisznych zakątków.

Pałace w Będlewie i Miłosławiu, fot. archiwum prywatne

Inne pałace warte zobaczenia – to pałac w Będlewie, zespół pałacowo-parkowy w Miłosławiu i pałac w Dobrzycy.

• Pałac Będlewo to XIX-wieczna budowla, w stylu neogotyku angielskiego, otoczona krajobrazowym parkiem. Rezydencję wybudował Bolesław Eulogiusz Potocki, herbu Szeliga. Polski hrabia ziemianin, działacz społeczny i gospodarczy. Pałac jest ośrodkiem badawczo-konferencyjnym stanowiącym część IM PAN.
• Pałac w Miłosławiu to kolejna XIX-wieczna rezydencja, ale w stylu neorenesansowym. Była wielokrotnie przebudowywana. Otacza ją park, w którym znajduje się najstarszy na ziemiach polskich pomnik J. Słowackiego. W tym miejscu gościło wielu wybitnych Polaków, m.in. pisarze, muzycy, malarze i działacze polityczni.
• Pałac w Dobrzycy to przykład architektury barokowo-klasycystycznej, z cechami romantycznymi. Otacza go park krajobrazowy w stylu angielskim, z rosarium i ptaszarnią. Mieści się tu Muzeum Ziemiaństwa. Jednym z najciekawszych mieszkańców pałacu był August Gorzeński, związany z królem S.A. Poniatowskim. W muzeum można podziwiać bardzo ciekawą wystawę „Dzień rozpoczynano od kawy ze śmietanką. O kulturze stołu w ziemiańskich dworach i pałacach”.

Pałac w Dobrzycy, fot. archiwum prywatne

Inspiracje podróżnicze

To tylko parę miejsc – ku inspiracji (lub dla przypomnienia).  Jeśli nie zwiedziliście jeszcze tych zakątków, wpiszcie choć kilka na listę „do zobaczenia”. Naprawdę warto! Na koniec zostawiam cytat. „Nie tak, Panowie Bracia, w Wielkopolszcze było: Co za duch! co za zgoda! aż przypomnieć miło!”: pisał Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”.

Zamek w Kórniku, fot. archiwum prywatne

Święta Góra, Gostyń, fot. archiwum prywatne

Ukwiecone parki i ogrody przy pałacach oraz dworkach wielkopolskich, fot. archiwum prywatne

Przyroda wielkopolskich parków przypałacowych i zamkowych. fot. archiwum prywatne

Więcej inspiracji turystycznych znajdziecie we wspominanym dziale Własne drogi. Lubicie podróże szlakiem zamków, pałaców i dworów?

autor: Urocznica, źródła informacji: m.in. bkpan.poznan.pl, kornik.travel.pl, rogalin.mnp.art.pl, wikipedia.org, wielkopolska.travel, zdjęcia: archiwum prywatne (czerwiec 2022)

Pieniny, Gorce, Spisz: atrakcje wśród górskich szlaków