Często interesujemy się życiem prywatnym znanych pisarzy. Jak wyglądały święta w domach słynnych, dawnych poetów? Okazuje się, że wiele wiadomo o naszym największym romantyku! Adam Mickiewicz urodził się 24 grudnia. Nasz narodowy wieszcz jednego dnia świętował Wigilię, urodziny i imieniny! Gwiazdka u poety była czasem wyjątkowym. Jak wyglądało Boże Narodzenie Adama Mickiewicza?
Kolędy, życzenia, prezenty, tańce, improwizacje… Boże Narodzenie Adama Mickiewicza z pewnością nie było nudne!
Portret Adama Mickiewicza z 1828 r.,
Walenty Wańkowicz, Wikipedia
Spis treści:
Święta, urodziny i imieniny
Wigilia była dla Adama Mickiewicza świętem potrójnym. 24 grudnia wieszcz obchodził urodziny i imieniny. Rano składano mu życzenia i wręczano podarki, później pojawiali się z życzeniami przyjaciele oraz znajomi, z kolei wieczorem odbywała się uroczysta wieczerza wigilijna.
Tak zwane „Adamowe” przez całe życie było dla wieszcza okazją do przyjacielskich spotkań, przyjęć, a wszystko łączono ze świętowaniem Bożego Narodzenia. Wigilia Adama Mickiewicza była dniem niezwykle uroczystym. A jego życiorys i twórczość są nierozłącznie związane z grudniowymi świętami.
Pocztówka z fragmentem tekstu kolędy, 1948, Wikipedia
Kolędy, polonez i przyjaciele
Adam Mickiewicz wiele lat życia spędził w Paryżu. Najstarsza córka wieszcza tak wspominała święta w rodzinnym domu: „W każdą Wigilię, także wieczorem, dawało się nagle słyszeć za drzwiami kolędę W żłobie leży, któż pobieży, której ojciec z widocznym rozrzewnieniem słuchał (…). Byli to przyjaciele i znajomi, którzy zawsze z miłą wstępowali niespodzianką. Wieczór często kończył się (…) tańcami i polonezem, w którym ojciec występował zawsze, powtarzając, że to jedyny taniec piękny, poważny, dla każdego stosowny…”.
Córka Mickiewicza w swoich wspomnieniach podkreślała także, że na stole zawsze znajdowało się puste nakrycie, przygotowywano też tradycyjne potrawy. Dla poety przebywającego na emigracji Boże Narodzenie było m.in. przejawem kultywowania pamięci o Ojczyźnie.
Juliusz Słowacki, rycina Jamesa Hopwooda, 1849, Wikipedia
Uczta, pojedynek, Słowacki
25 grudnia 1849 roku w paryskim mieszkaniu Eustachego Januszkiewicza odbyło się wielkie przyjęcie na cześć poety. To właśnie podczas niego doszło do pojedynku dwóch wieszczów – Mickiewicza i Słowackiego. Orężem było słowo. A ściślej: improwizacje poetyckie. Trzeba było mówić wierszem bez przygotowania, czasem na zadany przez publiczność temat… Chwila – według świadków wydarzenia – była piękna, lecz nie trwała długo. Obaj mówili wspaniale. Były oklaski, okrzyki uwielbienia, ekstatyczne zachowania.
Triumfatorem okrzyknięto Mickiewicza. Większość relacji z pojedynku była nieprzychylna Słowackiemu. Jednak, w recenzji „Beniowskiego” Jan Koźmian powrócił do wydarzeń grudniowych: „Przy końcu uściskali się improwizatorowie: żaden nie zwyciężył, żaden nie był zwyciężony”.
Ekspozycja „Cela Konrada” w Wilnie, Wikipedia
Wilno, więzienie, „Dziady”
Pamiętna jest też Wigilia Mickiewicza z 1815 roku, spędzona w Wilnie. Jeszcze przed emigracją. Poeta spędził ją w więzieniu w Klasztorze Bazylianów, gdzie trafił razem z innymi uczestnikami Towarzystwa Filomatycznego, „za udział w tajnych młodzieżowych organizacjach”. Wydarzenia te zostały później opisane w „Dziadach”! W świątecznym czasie zbierano się w celi Adama, rozmawiano i słuchano kolęd, których dźwięki dochodziły do więźniów zza murów.
Kościół św. Michała Archanioła w Łukowie. W 1831 r. odbyła się w nim pasterka, w której uczestniczył Adam Mickiewicz, Wikipedia
Tradycje, zwyczaje, potrawy
Przyjaciele i znajomi Mickiewicza wspominali, że poeta przywiązywał bardzo dużą wagę do polskich tradycji i zwyczajów. „Wieszcz nasz: lubi zwyczaje narodowe aż do przesady. Uważał, aby w czasie Wigilii Bożego Narodzenia jedzono na sianie, aby słoma w kącie stała, żeby gwiazdka na włosie wisiała. Lubi tylko potrawy narodowe, barszcz, kapustę, kiełbasy, czerninę, kluski itd. Wszystko to wciąga do narodowości. Jest nabożny, żegna się, siadając i wstając od stołu”: pisał pamiętnikarz Adam Turno w swoim „Dzienniku”.
Chodziło o święta, które Mickiewicz spędzał w 1831 roku w Wielkopolsce, w Łukowie, w majątku Józefa Grabowskiego, wymienionego w „Panu Tadeuszu”. Wieszcz był tam też na pasterce w świątyni, o czym informuje nawet tabliczka, która znajduje się w kruchcie zabytkowego kościoła św. Michała Archanioła. Co ciekawe, w tej mszy uczestniczyli też inni znani polscy poeci epoki – Stefan Garczyński oraz Wincenty Pol. Niektórzy uważają, że to właśnie podczas świąt w Łukowie Mickiewicz wpadł na pomysł napisania „Pana Tadeusza”!
„Pan Tadeusz”, 1834, tom I, strona tytułowa, Wikipedia
Wigilia, Mickiewicz, literatura
Święta w więzieniu, w pałacu w Łukowie, w Paryżu… Gwiazdka u naszego wieszcza zawsze była niezwykła. Boże Narodzenie Adama Mickiewicza jak widać, miało dla poety wymiar wyjątkowy. Święta są symbolicznie splecione z jego biografią oraz twórczością. To też dobry czas, by przypomnieć sobie jego poezję i sięgnąć np. po zimowe wiersze wieszcza. Wśród nich jest m.in. utwór „Śniła mi się zima”, który zaczyna się od słów: „Śniła się zima, ja biegłem w szeregu,/ Za procesyją pod niebem, po śniegu”.
Adam Mickiewicz według dagerotypu paryskiego z 1842 r., Wikipedia
autor: Urocznica, źródła: nadwyraz.com, dzieje.pl, wbp.wroc.pl, instytutpolski.pl, wolnelektury.pl,polskieradio.pl, zdjęcia: Pexels, Wikipedia
„Świtezianka” Adama Mickiewicza – ballada o miłości i zdradzie
bardzo ciekawe 🙂
Mnie się kojarzy z lekcjami języka polskiego w liceum 😉
Dzięki takim artykułom postać naszego narodowego wieszcza wydaje się bardziej ludzka.
Nie znałam aż takich szczegółów .
Dzięki za ten post 🙂 Przeczytałam z zaciekawieniem .
Pozdrawiam!
Świetny post!
Nie wiedziałam o tym wcześniej 🙂
Wspaniały artykuł. Jak zawsze bardzo profesjonalny wpis który z pewnością pochłoną wiele czasu i pracy ale warto było. Rewelacyjny mądry tekst pełen ciekawostek!
Mój syn, to nawet potrójne świętowanie ma w grudniu, to i prezenty potrójne dostaje!
Zbiór bardzo ciekawych informacji, nie wiedziałam o wieszczu wielu rzeczy.
A na rycinie piękny wrocławski Ratusz 🙂
Oby i nam jak najdłużej udało się ocalić te wszystkie świąteczne tradycje i zwyczaje.