Trwa czas na styku wiosny i lata. Rozpoczął się szósty miesiąc w roku, który według kalendarza gregoriańskiego ma 30 dni. Kojarzy się z bujną przyrodą, ciepłymi wieczorami oraz wakacjami. W tym tekście znajdziecie przysłowia na czerwiec, cytaty i ciekawostki. Zapraszam na kolejny mały przegląd.

„I cóż powiecie na to, że już się zbliża lato?”: spytał Jan Brzechwa w wierszu „Przyjście lata”. Co prawda do kalendarzowego mamy jeszcze trochę czasu (wypada 22), ale już coraz bliżej. Poniżej przysłowia na czerwiec, cytaty i ciekawostki, które warto znać, a przynajmniej: nie zaszkodzi.

Pixabay

Przysłowia na czerwiec: popularne i mniej znane

„O czerwcu mamy między innymi przysłowia: 1) Czerwiec — przerwiec, bo przerywa gospodarkę aż do żniwa; 2) Grzmoty czerwca rozweselają rolnikom serca; 3) W czerwcu się pokaże, co nam Bóg da w darze; 4) W czerwcu pod czerwcem siedzi czerwiec. To ostatnie przysłowie odnosi się do owada, który składał swoje jajka najczęściej na korzonkach rośliny Czerwca, pospolitej w Polsce i na Rusi. Poczwarki tego owadu barwy blado-czerwonej (poczytywane niegdyś przez niektórych za części roślinne) służyły w średnich wiekach za jedyny w Europie barwnik purpurowy i były przedmiotem handlu wywozowego z Polski”: pisze Zygmunt Gloger w „Encyklopedii staropolskiej”.

Liczne przysłowia o czerwcu można znaleźć  w „Księdze przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich” Samuela Adalberga. Poniżej kilka z nich.

„Czerwiec po deszczowym maju często dżdżysty w naszym kraju”.

„Czerwiec stały, grudzień doskonały”.

„Czerwiec temu się zieleni, kto do pracy się nie leni”.

„Mokry czerwiec, chłodny maj – wszystkim gburom prawy raj”.

„Czerwiec gdy zagrzmi, gdzie zorze zachodzą, ryby się znacznie i obficie zrodzą”.

„Czerwiec na maju zwykle się wzoruje, jego pluchy, pogody często naśladuje, a gdy czerwiec chłodem i wodą szafuje, to zwykle rok cały popsuje. Najlepiej, gdy czerwiec jest pogodny, ciepły i suchy, bo od czerwca dużo zależy, czy żniwa będą jak należy”: te przysłowia można znaleźć na stronie www Narodowego Centrum Kultury.

Pixabay

Cytaty o czerwcu: z prozy i poezji

Ten miesiąc był inspiracją dla wielu literatów. Ciekawe wiersze o czerwcu napisali znani poeci, np. Józef Birkenmajer, Marian Galewicz, Stanisław Grochowiak, Artur Oppman,  Zuzanna Ginczanka, Marian Hemar i Konstanty Ildefons Gałczyński. Trochę miejsca w swoich utworach poświęcili mu też prozaicy. Oto kilka cytatów, fragmentów z poezji i prozy.

„Przez gęstwinę, przez dąbrowę/ Płyną światła szmaragdowe./ Świętojańskich muszek krocie/ Gradem spada na paprocie./ Przez gęstwinę, przez dąbrowę/ Księżyc wtyka srebrną głowę./ W ciemnych gąszczach cisza głucha,/ Ziemia słucha i bór słucha…”. Marian Galewicz, „Czerwiec”

„Śpiewu elfów, i to w gwiaździstą czerwcową noc, warto posłuchać, o ile, oczywiście, ktoś lubi te rzeczy”. J.R.R. Tolkien, „Hobbit, czyli tam i z powrotem”

„Sło­wik pod­le­ciał w górę, na li­pie za­śpie­wał,/ zdjął mo­ty­la z po­wie­trza,/ znik­nął ze zdo­by­czą…”. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, „25 czerwca”

„Tutaj pogoda jest nieprzewidywalna. W niektórych latach czerwiec jest wiosną, lipiec latem, sierpień jesienią, a cała reszta zimą”. Kristin Hannah, “Wielka samotność”

„Jabłoni wonny pachnie kwiat,/ Idzie wieczorny, cichy czas,/ I taki jasny, złoty świat/ Dokoła nas”. Artur Oppman, „Czerwiec”

„Czerwiec się kończył, słonecznego triumfu i majestatu miesiąc, przepych barw, wzrostu i woni. Las był cały w kobiercach kwietnych, rozświergotany młodzieżą ptasią, a już owocny, bo jagodniki dojrzały i barwiły ziemię”. Maria Rodziewiczówna, „Lato leśnych ludzi”

„Kwiat paproci w gęstwinie/ Mignie na ćwierć minuty/ I wtedy ludzkim altem/ Zapieją złote koguty”. Marian Hemar, „Czerwiec”

„czerwiec lipiec i sierpień ciągną słoneczną strunę/ przed nagimi rozlewają nurt rzeki/ więc łodzie świętojańskie upalne muzyki fruną/ i wilgotny urok z łozin/ późna noc ja wiem na czarne brzegi/ szczęście zanosi”. Józef Czechowicz, „Hildur baldur i czas”

„O rublowe, talarowe, o brzęczące dni,/ czerwońcami dzwonił czerwiec,/ potrząsiście dzwonił trzosem,/ północami/ jak reszkami/ księżycowy połysk lśnił”. Zuzanna Ginczanka, „Defraudacja”

„Ja jestem noc czerwcowa,/ królowa jaśminowa,/ zapatrzcie się w moje ręce,/ wsłuchajcie się w śpiewny chód”.  Konstanty Ildefons Gałczyński, „Pieśń o nocy czerwcowej”

„Przyszedł czerwiec, upalny, bujny czerwiec. Miasteczko, otoczone rozfalowanym, zielonym morzem zbóż, samo przypominało bukiet potężnych wiechciów białodrzewia, lip i brzóz, pod którymi tuliły się niczym skromne kwiaty białe i czerwone domki, ledwie widoczne, bo też gęsto obrosłe jaśminem, bzem i spireą. Gdy w dzień świąteczny wracało się z długiego spaceru, zdawało się, że nie ma na świecie cichszego i piękniejszego zakątka”. Tadeusz Dołęga-Mostowicz, „Znachor”

„Nie oszczędza nas czerwiec. Zwiastuje wanilią/ Prędki odjazd, jak trąbką naglący pocztylion./ W mapach świata szukamy: wonne lasy, może/ Szczerby gór wyraziste, parujące morze?/ Inny w spalin zaduchu waży: wziąć rodzinę, zawieźć/ W plastry pasiek buczących, między gruszki, na wieś?”. Stanisław Grochowiak, „Czerwiec”

„Ciekawam, jakie byłoby życie w świecie, gdzie panowałby stale czerwiec”. Lucy Maud Montgomery, „Ania z Wyspy”

„Widzimy Czerwiec, zbłąkany wśród cieni,/ Rozkwitły w nieba szafirowym skwarze/ Bez drzew, bez kwiatów — a śniący w bezmiarze/ O jagód leśnych padolnej czerwieni… „.  Bolesław Leśmian, „Oczy w niebiosach”.

„I znowu był czerwiec – łagodne, długie, wolno gasnące wieczory, wieczory które tak wiele obiecują, że cokolwiek się z nimi zrobi, ma się zawsze wrażenie porażki, zmarnowanego czasu. Nie wiadomo, jak najlepiej je przeżyć. Iść przed siebie, albo może zostać w domu i siedzieć przy szeroko otwartym oknie, tak żeby ciepłe powietrze, nasycone dźwiękami lata, weszło do pokoju i zmieszało się z książkami, z ideami, z metaforami, z naszym oddechem. Ale nie, to także nie jest sposób, to nie jest możliwe. Można ich – tych niekończących się wieczorów – tylko żałować, kiedy już przeminą, kiedy dzień będzie coraz krótszy. Są nieuchwytne”. Adam Zagajewski, „Lekka przesada”

„Gdy słońce Raka zagrzewa,/ A słowik więcej nie śpiewa,/ Sobótkę, jako czas niesie,/ Zapalono w Czarnym Lesie”. Jan Kochanowski, „Pieśń świętojańska o Sobótce”

Pixabay

Ciekawostki o czerwcu: nazwa, kupalnocka, kwiaty

Nazwa miesiąca według wielu źródeł pochodzi od owada, czerwca polskiego, z którego wyrabiano czerwony barwnik (koszenilę) do tkanin i zbierano go  w czerwcu na korzeniach rośliny o nazwie czerwiec trwały. Wspomniany mały robak jest bardzo aktywny o tej porze roku. Podobna nazwa miesiąca występuje w wielu językach słowiańskich.

Co kwitnie w czerwcu? Całkiem sporo różnej zieleni. W czerwcu kwitnie wiele roślin, w tym jednoroczne i dwuletnie, cebulowe, bulwiaste, byliny, pnącza, krzewy oraz drzewa. Wśród nich są m.in.: begonia, celozja, cynia, gazania, groszek pachnący, lobelia, mak, nagietek, nasturcja,  niecierpek, smagliczka, szałwia, żeniszek, czosnek, lilia, dzwonek, bratek, naparstnica, niezapominajka, stokrotka, aster, bodziszek, chaber, funkia, goździk, kocimiętka, łubin, nachyłek, omieg, orlik, ostróżka, piwonia, rozchodnik, serduszka, tawuła, tojad, wiesiołek, żurawka,  glicynia, hortensja, róża, wiciokrzew, berberys, bez czarny, jaśminowiec, kalina, lawenda, różanecznik, krzewuszka, żarnowiec, lipa, robinia akacjowa, tulipanowiec.

Pod koniec miesiąca następuje u nas przesilenie letnie. To moment maksymalnego wychylenia osi obrotu Ziemi w kierunku Słońca, kiedy biegun północny jest bliżej Słońca niż południowy. Słońce w tym dniu góruje w zenicie na szerokości zwrotnika Raka. Przesilenie letnie na półkuli północnej występuje w okolicach 20–21 czerwca. Z tym czasem związane jest słowiańskie święto: Noc Kupały.

Kupalnocka (zwana też sobótką, nocą kupalną) obchodzona w czasie najkrótszej nocy w roku (21-22 czerwca) to święto ognia, wody, słońca, księżyca, płodności, urodzaju, radości i miłości. Wiąże się z paleniem ognisk, tańcami, wróżbami, wiankami, kwiatem paproci oraz kąpielami. Chrześcijaństwo zasymilowało Noc Kupały ze swoją obrzędowością. Stąd późniejsza wigilia św. Jana, czyli noc świętojańska, obchodzona z 23 na 24 czerwca i mająca wiele zapożyczeń z poprzedniego, pogańskiego święta.

Pixabay

autor: Urocznica, źródła: wikisource.org, wiersze.bfcior.pl, kigalczynski.pl, poezja.org, nck.pl, polszczyzna.pl, slawoslaw.pl, zielonyogrodek.pl, wolnelektury.pl, lubimyczytac.pl, zdjęcia: Pixabay

Cytaty o drzewach: z poezji, prozy i inne