Cis pospolity – ciekawostki o strojnym drzewie iglastym

Grudzień to dobry czas, by przyjrzeć się różnym drzewom iglastym. Jedną z ciekawszych roślin jest cis pospolity. Szpilkowate liście, czerwone jagody, liczni skrzydlaci goście na gałęziach. Cis pospolity, wiecznie zielone drzewo iglaste, przyciąga wzrok. Mówi się, że trwa jego renesans. Roślina cieszy się obecnie sporą popularnością. Zapraszam więc na kilka zielonych ciekawostek.

Roślina ta pięknie wygląda, jest trwała, odporna na zanieczyszczenia… To ozdoba wielu ogrodów i parków, która dekoruje zielone zakątki przez cały rok. Najbardziej efektownie wygląda jednak zimą. Jakie ciekawostki kryje w sobie cis? Sprawdźcie!

Pixabay

Długowieczne drzewo

Cis pospolity jest zimozielonym drzewem lub krzewem. Kwitnie w marcu lub w kwietniu. Po zapyleniu z kwiatu żeńskiego rozwija się nasienie otoczone kielichowatą czerwoną osnówką, która stanowi pokarm dla licznych gatunków ptaków. Nasiona dojrzewają od września do października.

To jedno z najbardziej długowiecznych drzew Europy. Na naszym kontynencie znane są osobniki, których wiek określany jest na ponad 1500 lat. W Polsce zalicza się go do najwolniej rosnących i najdłużej żyjących w kraju drzew iglastych.  Na świecie występuje naturalnie osiem gatunków cisa. W Polsce rośnie w naturze tylko jeden gatunek – cis pospolity (Taxus baccata). Na szczęście w uprawie istnieją dziesiątki odmian.

Ptasia stołówka

Cisy uwielbiają ptaki. Drzewa dają im schronienie, ochronę i pożywienie. Skrzydlate istoty chętnie sięgają po czerwone, jagodopodobne osnówki okalające nasiona. To ich zimowy przysmak.

Stąd w chłodne miesiące na drzewie często można zaobserwować różne ptaki, np. sikorki, kosy, zięby, jemiołuszki, kowaliki, kwiczoły oraz wielu innych smakoszy. Dodatkowo, skrzydlate istoty pomagają roślinie rozsiewać nasiona.

Magiczna i trująca roślina

Roślina zawiera silne toksyny. Wszystkie jej części, z wyjątkiem wspomnianej czerwonej osnówki, są trujące. W ludowych przesądach już samo przebywanie w cieniu cisa miało być niebezpieczne dla zdrowia. Drzewu od stuleci przypisywano różne, nierzadko magiczne właściwości. Celtowie sądzili, że cis zapobiega urokom. Uważano te rośliny za święte. Na terenach Grecji i Włoch cis był atrybutem bogini Hekate.

Toksyczne właściwości rośliny Gallowie wykorzystywali do zatruwania strzał. Wśród Słowian cis kojarzony był z obrzędami związanymi z pogrzebem. Noszono w żałobie wianki, uplecione z jego gałęzi. Miały one chronić przed duchami i diabłami. Średniowieczny strach przed rośliną nieco ustąpił, gdy odkryto cenne właściwości cisowego drewna. Poza tym, mimo, że cis jest rośliną trującą, wykorzystuje się go w medycynie.

Pixabay

Użyteczna zieleń

W starożytności uważano, że to drzewo królewskie. W średniowieczu jego drewno wykorzystywano do wyrobu broni oraz mebli. Cis miał wysoką wartość użytkową. Jego drewno jest bardzo twarde, ciężkie, elastyczne, nie zawiera żywicy i jest pięknie zabarwione na czerwono. Nadmierna eksploatacja sprawiła jednak, że liczebność drzew się zmniejszyła. W XV wieku Władysław Jagiełło, w trosce o jego zachowanie, nakazał ochronę cisa. Jest to jeden z pierwszych dokumentów odnoszących się do ochrony gatunkowej roślin w szerokim rozumieniu.

Dziś w Polsce można znaleźć wiele pięknych naturalnych stanowisk cisa. Malownicze zakątki znajdują się w okolicach Częstochowy, Radomska, Szczecinka, Borów Tucholskich. Cis jest ceniony także w ogrodnictwie. To dobra roślina na żywopłot. Poza tym, cis wykazuje wysoką odporność na zanieczyszczenia powietrza, sprawdza się jako element zieleni miejskiej. Absorbuje szkodliwe substancje, usuwa smog. To estetyczny całoroczny zielony filtr powietrza.

Symbolika cisa

Drzewo w wielu kulturach oznacza życie oraz odradzanie się. Cis pospolity, roślina święta, ma bogatą symbolikę. Nazywano go drzewem śmierci, bogów, życia. Kojarzono z krainą przodków oraz królami.

Cis symbolizuje m.in. przeznaczenie, trwałość, nieśmiertelność i siłę. Według przesądów, nie należy zabierać liści i gałązek tego drzewa do swojego domu, bo trzymanie go pod dachem przynosi nieszczęście.

Pixabay

Zielone inspiracje

Drzewo od wieków inspiruje. Pojawia się np. u Shakespeare’a. W jednym ze swoich wierszy umieściła go też amerykańska poetka Sylvia Plath: „Cis wystrzela ku niebu. Kształt ma wręcz gotycki./ Oczy biegną ku górze i znajdują księżyc”. (Księżyc i Cis”).

Cis pospolity kochał jeden z doskonałych polskich artystów. Drzewa te pojawiają się na licznych obrazach, litografiach i rysunkach Leona Wyczółkowskiego. Artysta miał swój ulubiony „święty gaj”, zielone miejsce pracy. Tam utrwalał szczegóły okolicy. To rezerwat przyrody, położony w Borach Tucholskich. Dziś nosi nazwę „Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego”. Warto dodać, że za artystyczne prace cisów polski artysta zdobył wiele nagród, w tym międzynarodowe.

Pixabay

autor: Urocznica, źródła: wikipedia.org, tpn.pl, zsp.pl, umsc.pl, jestemnaptak.pl

Świąteczne rośliny – zieleń na Boże Narodzenie