Ciekawostki, cytaty z wierszy i przysłowia o marcu

Zbliża się marzec, trzeci miesiąc roku kalendarzowego. Ma 31 dni i w Polsce kojarzy się z przedwiośniem. Natura powstaje z zimowego snu, trwa poruszenie w ptasim świecie, pogoda jest burzliwa, a dni coraz dłuższe. Marzec to czas przechodzenia zimy w wiosnę. Moment dużych zmian w przyrodzie. W polskiej kulturze ma istotne znaczenie. Mamy liczne przysłowia na marzec, a poza tym kilku naszych poetów poświęciło temu miesiącowi utwory literackie. Warto więc przyjrzeć mu się bliżej. Oto ciekawostki, poetyckie cytaty i przysłowia o marcu.

Marzec to ważny miesiąc w naszym kalendarzu, historii oraz kulturze. Obchodzimy w nim rocznice wielu wydarzeń z przeszłości, a poza tym: 8 świętujemy Dzień Kobiet, 21 z kolei Międzynarodowy Dzień Poezji oraz co najważniejsze – pierwszy dzień wiosny. Zapraszam na subiektywny przegląd, prezentujący wybrane ciekawostki, cytaty z poezji i przysłowia o marcu.

Pixabay

Skąd się wzięła nazwa miesiąca? Co oznacza „marzec”?

Nazwa miesiąca marzec pochodzi od staroitalskiego boga wojny. Niektórzy myślą, że słowo „marzec” wywodzi się od czasownika „marznąć”. Podobno nie jest to prawdą. Nazwa tego miesiąca pochodzi z języka łacińskiego – od określenia „martius”, czyli „poświęcony Marsowi, bogu wojny”. Był on jednym z głównych bogów mitologii rzymskiej, a poświęcono mu miesiąc marzec, bo wtedy pogoda pozwala zacząć lub wznowić działania wojenne.

Staropolska nazwa marca to brzezień. Było to określenie na czas zielenienia się brzóz. Nazwa wyszła z powszechnego użycia, bo wyparło ją rzymskie zapożyczenie. Marzec. Wśród nazw naszych miesięcy mamy jednak także te, które zachowały słowiański rodowód.

Pixabay

Jakie mamy przysłowia na marzec? O czym mówią te ludowe mądrości?

W języku polskim mamy liczne przysłowia o marcu. – Wiemy, że „w marcu jak w garncu”, a lepiej, by marzec był chłodny, ale suchy, bo „kiedy w marcu deszczu wiele, nieurodzaj zboża ściele”. I dla mieszczuchów, nie troszczących się o plony, ale oczekujących pięknej pogody na wiosenne i letnie wypady za miasto, lepiej, by marzec był bezdeszczowy, dlatego że „marzec, co z deszczem chadza, mokry czerwiec sprowadza” – przypomina kilka informacji strona nck.pl (Narodowe Centrum Kultury).

Inne znane ludowe mądrości to m.in. „Od dwudziestego marca zagrzewa słońce nawet starca”, „Chłodny marzec, ciepły maj, będzie zboże jako gaj” i  „Gdy woda zimą huczy, to na wiosnę mróz dokuczy”. Różne przysłowia na marzec można też znaleźć w „Księdze przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich” spisanej przez Samuela Adalberga. Poniżej kilka z nich.

• „A po lutym marzec spieszy, koniec zimy wszystkich cieszy”.
• „Gdy w marcu niebo od południa ryknie, rok wszego dobra w żyzności uniknie”.
• „Ile mgieł w marcu, tyle deszczów w czerwcu”.
• „Marzec marzy, jak się zdarzy”.
• „Po niestatecznym marcu świat się cieszy majem”.
• „Suchy marzec, maj niechłodny, mokry kwiecień – rok niegłodny”.

Pixabay

Co kwitnie w marcu? Jakie rośliny się pojawiają?

W marcu kwitną rośliny cebulowe i bulwiaste, byliny, a także drzewa i krzewy. Pojawiają się zwiastuny wiosny, czyli pierwsze, wczesne kwiaty. Zachwycają bogactwem kolorów oraz zapachów. Między lutym a kwietniem zakwitają zawilce i kaczeńce. Pojawiają się cebulice syberyjskie, krokusy, ranniki, śnieżniki, śnieżyce, miłki, pierwiosnki. Kwitną przebiśniegi, przylaszczki, ciemierniki, magnolie. Na wierzbach pojawiają się kotki. W lasach zakwitają turzyce. Pojawiają się kwiaty leszczyny. Kwitnie dereń, forsycja, oczar, wawrzynek. Pod koniec marca pojawiają się pierwsze tulipany, narcyzy i sasanki.

Marzec to dobry czas na porządki w ogrodzie. Można wtedy przeprowadzić wiele prac i zabiegów pielęgnujących zielone zakątki. Warto wtedy zająć się także rozmnażaniem  roślin z sadzonek. Można w ten sposób pozyskać liczne kwiaty. To również pora wysiewu wielu roślin ozdobnych i użytkowych, a także ziół.

Pixabay

Kto pisał wiersze o marcu? Jakie znamy utwory poświęcone temu miesiącowi?

Marzec jest tematem kilku wierszy znanych polskich poetów. O tym miesiącu pisali m.in. Józef Birkenmajer, Leopold Staff, Teresa Ferenc, Marian Galewicz, Stanisław Grochowiak, Artur Oppman i Joanna Kulmowa. W naszej literaturze możemy znaleźć zarówno marcowe wierszyki dla dzieci, jak też utwory dla dorosłych. Teksty refleksyjne, zabawne, nostalgiczne i śmieszne. Oto kilka fragmentów polskich wierszy o marcu.

• „Marzec. Wracamy z parku. Wreszcie przeszła zima./ Spod stopniałego śniegu wyjrzały murawy./ Drzewa nagie, lecz pierwsze kiełkują już trawy,/ Choć na stawie zielony, cienki lód się trzyma”. Leopold Staff, „Marzec”
• „W marcu/ jak w garncu,/ jak w drewnianej beczce./ Trochę śniegu,/ trochę śmiechu/ wytoczy się jeszcze”. Teresa Ferenc, „Marzec”
• „Uśmiechnęła się radośnie/ Ziemia bladolica,/ W skutéj piersi serce rośnie,/ Z utęsknieniem ku téj wiośnie/ Wzdycha niewolnica….”. Marian Galewicz, „Marzec”
• „I nagle: blask — wonie —/ Śpiew tajemniczy!/ Wyciąga swe dłonie/ W niemej słodyczy,/ I w cudu godzinie/ Klęka radosna:/ Tam z nieba ktoś płynie:/ To wiosna! wiosna!”. Artur Oppman, „Marzec”
• „Marzec ma ogromny garniec./ Mieszka w nim przez całe noce,/ Wieje w garncu nieustannie/ Syczy coś i bulgocze”.  Joanna Kulmowa, „Marzec”

Pixabay

Znacie inne cytaty i przysłowia o marcu? Podzielcie się nimi w komentarzach.

Więcej ciekawostek przyrodniczych w dziale Zielnik, recenzje, cytaty i teksty o literaturze – w Biblioteczce.

autor: Urocznica, źródła: polszczyzna.pl, dzikiezycie.pl, nck.pl, wikiquote.org, werandacountry.pl, wici.org.pl, zielonyogrodek.pl, ogrodnik-amator.pl, poezja.org, zdjęcia: Pixabay