Jare Gody – słowiańskie święto wiosny

Równonoc wiosenna występuje w okolicach od 19 do 21 marca. Dawniej był to okres magiczny, pełen wróżb, rytuałów, zabaw, tańców i śpiewów. Nasi przodkowie przesilenie wiosenne traktowali jako czas niezwykły. To wtedy miały miejsce Jare Gody (Jare Święto). W kulturze słowiańskiej był to kilkudniowy cykl obrzędów, związany z zakończeniem zimy i powitaniem wiosny.

Równonoc wiosenna kryje w sobie wiele ciekawostek, sekretów oraz tajemnic. Warto je znać. W Polsce tradycje i obrzędy związane z Jarymi Godami przetrwały do dziś, choć w nieco zmienionej formie.

Pexels

Pożegnanie Marzanny

Wiosenny okres zwyczajów i obrzędów magicznych, znany z przedchrześcijańskiej kultury Słowian, rozpoczynał się od symbolicznego przepędzenia zimy. Topienia lub spalenia słomianej kukły Marzanny – bogini zimy, śmierci, ale też odrodzenia. Odbywało się to zwykle w pierwszy dzień wiosny. Echa tego zwyczaju przetrwały do dziś.

W wierzeniach słowiańskich temu czasowi przypisywano bóstwa kobiecie. Stąd pożegnanie pani zimy. Było to częścią rytuału przejścia. Z Marzanną żegnano się przy śpiewie, hałasie, instrumentach. Miało to zagwarantować obfite plony.

Jednak Marzanna to nie jedyne bóstwo związane z tym czasem. Warto zwrócić uwagę na nazwę Jare Gody. Prawdopodobnie nawiązywała do Jaruna, słowiańskiego bóstwa płodności i wiosny. Prasłowiański trzon „jar” oznaczał siłę, krzepkość, dziarskość, kojarzył się z młodym wiekiem. Stąd znane nam dobrze przysłowie „stary, ale jary”.

Rozpalanie ognisk

W Jare Gody Słowianie rozpalali ogniska. W ten sposób przywoływali ciepło i jasność, przeganiali ciemność, zimno. Wierzono w moc ognia. Była to też okazja do pieśni, rozrywek. W ten sposób witano wiosnę, chciano przyspieszyć nadejście słonecznych dni.

Wyruszano też na łąki, do lasu, szukano wierzbowych i leszczynowych witek. Tworzono z nich wiechy. Umieszczano je w pobliżu domostw, miały chronić przed złymi mocami. Chodzono też z gaikiem, co miało przyspieszyć nadejście wiosny.

Wielkie wiosenne porządki

Ważne były wiosenne porządki. Gruntowne sprzątanie po zimie miało znaczenie rytualne, magiczne. Wymiatano zimę z domostw, wietrzono pierzyny, bielono ściany, szykowano świeże odzienie. Okadzano siedziby ziołami. W Jare Gody robiono miejsce wiośnie. Chodziło o „przepędzenie starego, zasiedziałego zła”.

Równonoc otwierała granice między światami. Wykonywano też rytuały, które miały powstrzymać złe duchy i magiczne stworzenia przed wejściem do domu.

Pexels

Malowanie jajek

Kiedy było już czysto, przychodził czas na posiłek. Pieczono wiosenne placki, kołacze, ale ważne było też malowanie jajek. To prasłowiański, stary zwyczaj. Zdobienia na jajkach miały magiczne znaczenie. Malowanie jajek miało wnieść do domostw energię, radość, zapewnić urodzaj i powodzenie na cały rok wegetacyjny. Stare, słowiańskie Jare Gody mają wiele wspólnego z Wielkanocą.

Uczty i kąpiele

Kulminacją świąt były uczty urządzanie na świętych wzgórzach. Odbywały się śpiewy, tańce, zabawy przy ogniskach, obdarowywano się malowanymi jajkami. Nazajutrz miało miejsce rytualne oczyszczenie. Obmywano się w zimnej wodzie i okładano brzozowymi witkami. Zabiegi te miały przynieść oczyszczenie, siłę, zdrowie. Stąd śmigus-dyngus. Wieczorami udawano się na mogiły przodków, pozostawiano dla nich jadło i wspominano zmarłych.

Obserwacja przyrody

Wiosenne prognozowanie pogody, obserwacja ptaków to też tradycje związane z Jarymi Godami. Szukano znaków, które pozwalały na sadzenie plonów, rozpoczęcie upraw. Wypatrywano powracających ptaków, uznawanych za strażników domowego ogniska, symbole szczęścia i płodności. Stąd jedno z najbardziej wyczekiwanych wydarzeń przyrodniczych w Polsce – obserwacja przylotu bocianów.

Magiczna równonoc wiosenna

Równonoc wiosenna to symboliczne przejście z zimy do wiosny. Wciąż ma w sobie wiele magii. Dawne, słowiańskie zwyczaje z czasem weszły do chrześcijańskiego kalendarza. Wiele z nich jest elementami obchodów Wielkanocy. Idea tego okresu wciąż pozostaje ta sama – wiosenne święta wyrażają radość z nadejścia nowej pory roku oraz przebudzenia się natury do życia.

Jare Gody były pretekstem do spotkania się z innymi, święta te zbliżały i integrowały ludzi. Wierzenia Słowian nadal kryją wiele tajemnic. Naukowcy starają się je rekonstruować, opisać. Równonoc wiosenna to dobry czas, by zagłębić się w temat. Mówi się, że istniejemy, póki ktoś o nas pamięta.

W czasie równonocy wiosennej warto wsłuchać się w cykliczność natury. Można wiele zaczerpnąć z tradycji przodków. Warto wziąć przykład z dawnych Słowian i przywitać wiosnę z radością. Dlaczego? Niektórzy mówią, że czasami zima wraca w marcu, a wiosna się opóźnia, bo nie kultywujemy zwyczajów przodków. Może coś w tym jest… Słowianie wiedzieli, jak skutecznie przegonić zimę i przywitać wiosnę.

Pexels

autor: Urocznica, źródła: zwierciadlo.pl, vogue.pl, ciekawostkihistoryczne.pl,slavicbook.pl, onet.pl, muzeum.czarnkow.pl, zdjęcia: Pexels

Barwne i ciekawe tradycje wiosenne z całego świata