W maju wiosna jest już w pełnym rozkwicie. Pogoda robi się coraz bardziej atrakcyjna, a roślinność bujna. Z zielonego krajobrazu wyłaniają się piękne i barwne kwiaty. Maj, piąty miesiąc roku według kalendarza gregoriańskiego, ma 31 dni. Kojarzy się z wolnymi dniami, wiosennym deszczem i kwitnącymi konwaliami, kasztanowcami oraz pachnącym bzem. W tym wpisie znajdziecie wybrane przysłowia o maju, a także cytaty oraz tematyczne ciekawostki. Zapraszam na mały przegląd!

„Dzień za dniem pada deszcz/ Słońce śpi, nie ma Cię/ Jest mi bardzo, bardzo źle/ Zimny kraj, zimny maj/ Koty śpią, miasto śpi/ Czarodziejskie śnią się sny”: to słowa piosenki „Wyjątkowo zimny maj” napisanej przez Olgę Jackowską (Maanam). Więcej cytatów, ciekawostek, a także przysłowia o maju poniżej.

Pixabay

Jakie święta obchodzimy w maju?

Jak powszechnie wiadomo, na początku maja obchodzimy Międzynarodowe Święto Pracy, Dzień Flagi Rzeczpospolitej i Święto Konstytucji 3 Maja, ale to nie jedyne wyjątkowe dni na które warto zwrócić uwagę. Istnieje też wiele mniej istotnych, ale ciekawych świąt, jakie dobrze jest znać.

8 obchodzimy np. Dzień Bibliotekarza i Bibliotek, 9 – Dzień Europy, 12 – Światowy Dzień Ptaków Wędrownych, 15 – Święto Polskiej Muzyki i Plastyki, 18 – Międzynarodowy Dzień Muzeów, 22 – Dzień Praw Zwierząt, 26 – oczywiście Dzień Matki, a 29 – Dzień Działacza Kultury i Drukarza.

Pixabay

Skąd się wzięła nazwa tego miesiąca?

Miano piątego miesiąca roku pochodzi z łaciny, od imienia rzymskiej bogini Mai, matki boga Merkurego. Italskie bóstwo nazywano rzymską matką-ziemią oraz boginią wzrastania, identyfikowano ją m.in. z Fauną.

Słowo „maj” stanowi również określenie młodej ziemi, która w całej swej krasie występuje w tym miesiącu. W języku polskim określenie „maić”, oznaczało kiedyś tyle co „stroić”. Dawna, słowiańska nazwa maja brzmiała „trawień”, od bujnych trwa i ogólnego zazielenienia się przyrody. Słowo to zachowało się w podobnej formie w języku ukraińskim (тра́вень, traven’).

Pixabay

Kiedy jest zimna Zośka i zimni ogrodnicy?

Od 12 do 15 maja panują zazwyczaj najchłodniejsze dni miesiąca. To zjawisko klimatyczne jest charakterystyczne dla całej środkowej Europy. Wtedy pojawiają się ostatnie wiosenne przymrozki i mogą trwać kilka dni. To znany od wieków kaprys majowej pogody.

Według ludowej tradycji, środek miesiąca maja powinien być zimny, deszczowy i czasem mroźny (trzej ogrodnicy lub zimni ogrodnicy i zimna Zośka). Oznaczać ma to, że aż do jesieni nie powinno być przymrozków. Zimni ogrodnicy przypadają na dni, kiedy wspominani są święci Pankracy (12 maja), Serwacy (13 maja) i Bonifacy (14 maja). Do tego grona dołączona jest Zofia (15 maja). Po jej wspomnieniu, według starych porzekadeł, następuje poprawa pogody. W  staropolskich przysłowiach utrwaliło się, że to ostatni moment na przymrozki, stąd m.in. powiedzenia „Pankracy, Serwacy i Bonifacy chłodem się znaczą i zwykle płaczą” i „Święta Zofija kwiaty rozwija”.

Pixabay

Co kwitnie w maju?

W maju ogród wypełnia się kolorowymi kwiatami. To jeden z najpiękniejszych, najbarwniejszych miesięcy w roku. Kwitną rośliny jednoroczne, dwuletnie, wieloletnie, w tym: cebulowe i bulwiaste, byliny, krzewy, pnącza oraz drzewa.

Wśród nich są niecierpki, begonia, hiacynt, narcyz, szachownica, szafirek, tulipan, fiołek, bratek, niezapominajka, stokrotka, konwalia, mak, piwonia, jaskier, bodziszek, goździk, orliki, glicynia, bez czarny, jaśminowiec, lilak, ognik, różanecznik, tamaryszek, żarnowiec, kasztanowiec, robinia akacjowa, laurowiśnia, jabłoń, wiśnia, śliwa tarnina, pigwa i czeremcha. A po zimnych ogrodnikach i zimnej zośce można wsadzić do gruntu sadzonki roślin wrażliwych na chłody.

Pixabay

Jakie znamy przysłowia na maj?

W języku polskim mamy sporo powiedzonek o maju. –„W maju jak w gaju” – cały świat się zieleni, drzewa, krzewy i łąki zakwitają, ptaki śpiewają. Nasłuchujmy kukułki, bo „gdy kukułka w maju, spodziewaj się urodzaju”, i cieszmy się z pierwszych wiosennych burz, dlatego że „jeśli w maju grzmot, rośnie wszystko w lot”, a „grzmot w maju sprzyja urodzaju”. Nie martwmy się, jeśli pierwszy maja przywita nas porannym przymrozkiem, bo „na pierwszego maja szron obiecuje dobry plon”, gorzej, jeśli Święto Pracy będzie dżdżyste – „pierwszego maja deszcz, nieurodzaju wieszcz” – przypomina kilka z nich na swojej stronie Narodowe Centrum Kultury.

Inne powiedzonka o tym miesiącu to m.in. „Chłodny maj – dobry urodzaj”, „Deszcz majowy, chleb gotowy”, „Kiedy mokry maj, będzie żyto jako gaj”. Liczne przysłowia na maj można znaleźć w „Księdze przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich” Samuela Adalberga. Poniżej kilka z nich.

„Nastał miesiąc maj, każdy o się dbaj”.

„Nie zawsze na ziemi maj, nie zawsze ludzkiemu szczęściu raj”.

„Witaj nam maiczku z słowikiem w gaiczku”.

„Wody w maju stojące szkodę przynoszą łące”.

„Gdy maj jest przy pogodzie, nie bywają siana w szkodzie”.

Pixabay

Które cytaty o maju warto znać?

Ciekawe obrazy maja przedstawiła spora liczba polskich i zagranicznych literatów. O tym pięknym miesiącu pisali zarówno prozaicy, jak też poeci oraz twórcy tekstów piosenek. Poniżej kilka przykładów.

„Idzie maj majem,/ siewnym rozstajem./ Słońce rozdają/ słoneczne maje”. Teresa Ferenc, „Maj”

„O Maju grający jak słodka muzyka!”. J.R.R. Tolkien

„Słowik w gąszczu, serce w łonie/ Woła: Maj już, Maj!…/ Miesiąc fiołków i zieleni,/ I marzeń, i snów —/ Drzewo kwiatem się rumieni,/ Strumyk szemrze znów”. Marian Gawalewicz, „Maj”

„To był maj,/ Pachniała Saska Kępa/ Szalonym, zielonym bzem!”. Agnieszka Osiecka, „Małgośka”

Z pól i lasów miły zapach płynie,/ kwieciem każda stroi się gałązka;/ nad strumykiem i w ciemnej gęstwinie/ szary słowik pieśń radosną kląska./ Chodźmy w pole, chodźmy w gaj,/ by powitać cudny maj!”. Józef Birkenmajer, „Maj”

„Wiem, jeszcze nieraz majem rozkwitnę,/ pieśni potokiem spłyną przez pierś”. Władysław Broniewski, „O wiośnie i o śmierci”

Strumyk buja śród olszyny/ Po zielonej łące,/ A roznoszą woń z doliny/ Kwiatów już tysiące:/ Martwą ziemię w krasny raj/ Zamienił zwycięski maj”. Konstanty Damrot, „Maj”

„W maju Natura jest kobietą”. Henri-Frédéric Amiel

„Barwne kwiaty leśnych polan/ Gną mu się do samych kolan,/ Brzezinowy szumi gaj —/ Idzie lasem maj!”. Zdzisław Dębicki, „Maj”

„I wtedy przyszedł maj/ Zamieszał w moim sercu/ Zgubiłam cały żal/ Poczułam co to szczęście/ Tylko szczęście/ Całe szczęście/ Tylko szczęście”. Marek Kościkiewicz, „Maj”

Pixabay

Więcej ciekawostek przyrodniczych w dziale Zielnik, recenzje, cytaty i teksty o literaturze – w Biblioteczce. 

autor: Urocznica, źródła: polszczyzna.pl, zielonyogródek.pl, wiadomosci.gazeta.pl, ogrodnik-amator.pl, wikipedia.org, wikiquote.org, kalendarzswiat.pl, bibliotekapiosenki.pl, zdjęcia: Pixabay