Recenzja: „Silva rerum IV” Kristina Sabaliauskaitė

Gdybym miała wymienić najważniejsze książki mojego życia, to z pewnością wśród tych lektur musiałabym wspomnieć o przepięknej sadze, którą napisała Kristina Sabaliauskaitė. Nieczęsto trafia się na prozę tak wyjątkową, poruszającą i przemawiającą do czytelnika. Tetralogia „Silva rerum” to prawdziwe zjawisko literackie. Pod koniec zeszłego roku w końcu przetłumaczono na język polski ostatni tom i mogłam wyruszyć w pożegnalną podróż do świata tych książek. Najpierw czytałam „Silva rerum IV” zachłannie i szybko, później zwolniłam, rozkoszując się jego pięknem, a na końcu znów całkowicie dałam się pochłonąć tej literaturze.

Sabaliauskaitė to autorka kompletna. Pisze wspaniale. Wiedziałam to już od pierwszego tomu jej bestsellerowej sagi wileńskiej, a ostatnia książka z tej serii tylko mnie w tym utwierdziła. Pisarka ma wyrazisty, mocny polsko-litewski głos, który w dzisiejszym świecie literatury brzmi wyjątkowo czysto i prawdziwie. Lektura „Silva rerum IV” była dla mnie doświadczeniem czytelniczym, które na zawsze zostanie w mojej pamięci.

Wileńska saga – piękno wspólnej historii

Niezbyt często sięgam po sagi lub serie książkowe. „Silva rerum” to jeden z wyjątków. Saga, która od pierwszej do ostatniej powieści trzyma bardzo wysoki poziom! To nie zdarza się często. Pamiętam swój zachwyt nad pierwszą częścią. Przy ostatnim tomie towarzyszyły mi podobne uczucia. Tego właśnie chce doświadczyć każdy miłośnik dobrej literatury. Proza Sabaliauskaitė dostarcza takich wrażeń. To jest to!

Nazwa sagi nawiązuje do sylwy, czyli formy piśmienniczej popularnej wśród szlachty polskiej. „Silva rerum” oznacza „las rzeczy”. Sylwy były popularnymi księgami domowymi, rodowymi. Do tej tradycji odwołuje się autorka. Pierwszą książkę wydała w 2008 roku. Informacje do powieści zbierała wiele lat. Książka stała się bestsellerem. Autorka otrzymała za nią wiele nagród i wyróżnień. W następnych latach powstały kolejne powieści serii. Pierwsza część ukazała się w Polsce w 2015 roku. Druga w 2018. Trzecia w 2021. Czwarta – w 2022. Na każdą z nich czekałam z wielką niecierpliwością.

Litwa, Polska, przygody, miłości, przyjaźnie, konflikty, dwory, uniwersytety, barwne miasta… a wszystko na tle wielkiej przeszłości. Każda z części „Silva rerum” jest osobną powieścią, która przybliża historię jednego pokolenia szlacheckiego rodu Narwojszów i dotyczy odrębnego etapu w dziejach Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Wydarzenia z tomu IV rozgrywają się w II połowie XVIII wieku. To czas przewrotów, przełomów oraz… rozbiorów.

Poznajemy różne koncepcje dotyczące wolności, tolerancji, praw człowieka, równości, nauki, religii, sztuki, pedagogiki, niezależności kobiet i miłości. Nie brakuje tu zaskakujących zwrotów akcji oraz nutki humoru. To książka nawiązująca do literatury przygodowo-awanturniczej oraz tradycji gawędy, ale też oparta na wielu rzetelnych źródłach historycznych. Sabaliauskaitė w swoich powieściach bowiem ciekawie łączy fikcję oraz prawdę. Dba o formę i treść. Dostarcza rozrywki oraz refleksji.

Wyjątkowy bohater – człowiek pełen sprzeczności

Głównym bohaterem tej książki jest Franciszek Ksawery Narwojsz. Wyrusza w podróż po Europie z misją powierzoną mu przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. To profesor filozofii i matematyki. Poeta. Intelektualista. Mól książkowy. Samotnik. Jezuita. Obywatel świata. Człowiek spragniony wiedzy, życia, przygody. Jednocześnie stąpający twardo po ziemi oraz romantyczny. Pełen rozterek, rozdarć. Na wskroś ludzki. Franciszek to bowiem postać barwna, pełna tajemnic i ukrytych pragnień. Bliska, wielowymiarowa, budząca empatię. To bohater, którego można polubić.

Narwojsz gości w najważniejszych stolicach Europy. Przez Litwę i Polskę rusza do Amsterdamu, Wiednia, Paryża oraz Londynu. Spotyka wielkich ludzi ówczesnych czasów. Władców, naukowców, artystów, arystokratów, nietuzinkowe kobiety. Obserwuje zmieniający się na jego oczach świat. Stary porządek przechodzi do lamusa. Nowe idee zdobywają świeże umysły. On sam w tym wszystkim uczestniczy. I stoi na rozdrożu dwóch światów. Dokąd go to wszystko zaprowadzi?

Co więcej, to bohater wzorowany na postaci autentycznej! Człowiek o tym nazwisku istniał naprawdę. Był profesorem z Uniwersytetu Wileńskiego. Na uczelni znajduje się poświęcona mu tabliczka pamiątkowa. Kristina Sabaliauskaitė w niezwykły sposób przybliżyła w tej książce jego postać.

Schyłek epoki – nowy świat

„Silva rerum IV” ukazuje ostatnie chwile świetności Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Przywraca pamięć o świecie, który dawno przeminął. A wszystko to autorka zrobiła po mistrzowsku! Cała seria to wspaniałe połączenie powieści historycznej, obyczajowej oraz literatury pięknej. Czwarty tom jest godnym zwieńczeniem całości. To powieść porywająca, wciągająca, dostarczająca czytelniczej przyjemności oraz skłaniająca do licznych przemyśleń.  Znaleźć tu można nie tylko budzącą emocje fabułę, ale też mnóstwo dygresji i ciekawostek.

Książka opowiada o wielkim schyłku w różnym tego słowa znaczeniu. To koniec stulecia, dawnego porządku, jednostki i tej sagi. Ale to finał piękny! Ciekawi bohaterowie, intrygująca fabuła, obraz dawnych obyczajów… Podróż po oświeceniowej Europie. To książka niezwykłe żywa. Wspaniała panorama i barwny opis tamtego świata. Znakomita lektura.

Sabaliauskaitė to litewska pisarka i historyk sztuki o polskich korzeniach. Tworzy literaturę, która łączy ludzi, narody oraz kultury. Przypomina o wspólnej przeszłości Polski i Litwy. Pokazuje jak barwną, ciekawą oraz wyjątkową przeszłość mają nasze kraje. Robi to w sposób atrakcyjny i pomysłowy. Niewiele jest tak ciekawych projektów literackich.

„Silva rerum” to wspaniała saga historyczna. Lekcja pamięci i szacunku do przeszłości. Mimo dawnego tła, jest też niezwykle aktualna oraz uniwersalna. Może przemawiać do szerokiego grona odbiorców i na na różnych poziomach. Nic tylko czytać! Szczerze i gorąco polecam te książki. Wszystkie cztery zajmują ważne miejsce w mojej biblioteczce. Sięgnijcie po ostatni tom „wielkiej sagi wileńskiej”, jak też po pozostałe powieści z serii.

Tytuł: „Silva rerum IV”

Autor: Kristina Sabaliauskaitė

Tłumacz: Kamil Pecala

Wyd.: Wydawnictwo Literackie

Rok wydania: 2022

PS Czytaliście lub macie zamiar? Więcej ciekawych książek w dziale BIBLIOTECZKA. Zapraszam także na mój Instagram.

autor: Urocznica, zdjęcia: mat. wydawnictwa

Kristina Sabaliauskaitė wyróżniona polsko-litewską nagrodą