Wróbel, czyli ptak blisko ludzi

Ćwir, ćwir! „Być radosnym, dobrze czynić i wróblom pozwolić ćwierkać – to najlepsza filozofia”: mawiał Jan Bosko. Tę mądrą myśl warto znać. Przypomnieć sobie od czasu do czasu. Na przykład teraz! Wróble nie odlatują na zimę. Często muszą radzić sobie w bardzo trudnych warunkach. Zimą chętnie odwiedzają więc karmniki i liczą na pomoc człowieka. Warto zostawić im trochę ziarna. Koniecznie trzeba też przyjrzeć się tym ptakom bliżej. Wróbel jest niepozorny, ale bardzo ciekawy.

„Czyż nikt nie pamięta,/ że wróbelek jest druh nasz szczery?!” lub „Kochajcie wróbelka”: apelował w wierszu „Wróbelek” Konstanty Ildefons Gałczyński. Ten ptak to popularny i cenny towarzysz ludzi.

Pexels

Ciekawostki o wróblu

Na całym świecie żyje podobno aż 26 gatunków wróbli! Najbardziej znany jest Passer domesticus. Wróbel zwyczajny. Słynnym jego kuzynem jest mazurek. Od naszego ćwirka odróżnia go czekoladowy wierzch głowy i czarna plama na policzku. Wróbel ma szarą czapeczkę i nie ma żadnej plamki. Ptak ten jest niewielki, ale krępy, o dość dużej głowie oraz mocnym dziobie. Samiec ma bogatszy strój, samica jest skromniej ubrana.

Wróble wydają się zwyczajne i domowe. Niepozorne. Brudnoszare. Jednak każdy ptak jest inny. Wróble różnią się odcieniami brązów oraz szarości. Znajdziemy je wszędzie tam, gdzie mieszka człowiek. Wróble są towarzyskie, wszędobylskie, gadatliwe. Żywiołowe i ciekawskie.

We „wróblim” świecie, bardzo istotną rolę odgrywa hierarchia. Na podgardlu każdy ptaszek płci męskiej ma czarny śliniak, to coś jak odznaka. Wielkość tego elementu świadczy o pozycji w hierarchii. Im większy „śliniak”, tym wróbel jest ważniejszy i atrakcyjniejszy dla samic.

Ptaszki te lubią przebywać w grupie. Wspólnie jedzą, kąpią się, nocują. Po ziemi nie chodzą, ale skaczą. Ptaki te są też monogamistami i żyją w długotrwałych związkach. Co więcej, podobno wróble są przykładnymi, wiernymi sobie przez całe życie, partnerami.

Lubią bliskość człowieka, bo dzięki temu mają pokarm i czują się bezpiecznie. Ich ćwierkanie jest różnorodne. To rozbudowane kody komunikacyjne. Warto też pamiętać, że ten niepozorny ptaszek jest naszym sprzymierzeńcem w walce z owadami.

Pexels

Wróbel w kulturze i literaturze

Ptaki te zajmują bardzo ważne miejsce w przyrodzie, kulturze i języku. Choć dawno temu przyleciały z daleka, zadomowiły się u nas. Teraz nikt nie wyobraża sobie bez nich polskiego krajobrazu. Mamy też liczne przysłowia i powiedzenia związane z ćwirkiem! Wyglądać jak strach na wróble. Lepszy wróbel w garści (w ręku) niż gołąb na dachu. Pogoda pod wróblem. Plotka wyleci wróblem, a powróci wołem. Nie przebieraj panno, żebyś nie przebrała, żebyś za kanarka wróbla nie dostała. Wróble na dachu ćwierkają, że…

Ptaki te to bohaterowie wielu piosenek, bajek oraz wierszy. Kto pamięta ptaszka o imieniu Ćwirek lub Elemelek? Ten pierwszy był bohaterem sympatycznej animacji dla dzieci, za której produkcję odpowiadał Se-ma-for. Pomnik wróbla Ćwirka można podziwiać w Parku Źródliska w Łodzi. Elemelek to z kolei inna kultowa postać. Wróbelek ten pochodzi z polskiej literatury dziecięcej. Stworzyła go Hanna Łochocka. Pisarka przybliżała dzieciom świat przyrody, antropomorfizując ją w pomysłowy, przemawiający do wyobraźni sposób.

A kto czytał wróble wiersze Krasickiego, Baczyńskiego, Gałczyńskiego, Brzechwy, Bełzy, Poświatowskiej, Twardowskiego…? „O! ja cię kocham ptaszku poczciwy,/ W szarej, ubogiej odzieży!/ Bo ty mnie uczysz, jak własne niwy,/ Nad wszystko kochać należy”: pisał Władysław Bełza w utworze „Wróbel”.

Pexels

Wróbla symbolika

Wróbel to symbol radości, prostoty i wspólnoty. Kojarzy się z domem, rodziną, ciepłem. Z kolejnych ciekawostek warto dodać, że ptaszki te znane są ze swojego temperamentu erotycznego i dlatego dawniej były ptakami Afrodyty, bogini miłości.

Mówi się też, że obserwując ćwirki, można przewidzieć, zmiany aury. Wróble przepowiadają pogodę. Jeśli są wesołe, ruchliwe i dokazują między sobą – będzie ładnie. Gdy przestają ćwierkać, siedzą napuszone na gałązkach – zacznie padać. Jeśli śpiewają w pochmurny dzień, to znaczy, że niedługo się rozpogodzi. Przelatujące stadami wróble to z kolei sygnał zbliżającego się silnego wiatru.

Budzą wiele skojarzeń, nasuwają różne myśli. M.in. z dzieciństwem, domową i swojską atmosferą, codziennością. „Lecz czczę cię, wróblu, w skromnym tym panegiryku/ Przeto, że nie masz innych cnót, zalet i chwały,/ Wszędobylski, bezczelny, głodny uliczniku,/ I w szarej swej beztrosce gwiżdżesz na świat cały”: napisał Leopold Staff w wierszu „Do wróbla”.

Pexels

Na pomoc wróblom

Ich ćwierkanie rozwesela duszę! Niestety w Europie populacja wróbli się zmniejsza. Przyczyny tego są różne, jedno jest pewne – człowiek może pomóc. Dlatego powstał Światowy Dzień Wróbla. Święto obchodzone jest 20 marca. Warto jednak pamiętać o tych skrzydlatych istotach nie tylko w czasie ich święta. Można je wspierać na różne sposoby. Karmniki, poidełka, budki lęgowe, ogrody przyjazne zwierzętom…

„Gdzie się podziali/ nasi szarzy towarzysze,/ pierzaste okruszki rozhoworu,/ zadziorni malcy, nieustraszeni/ bojownicy codzienności?”: pisała w wierszu „Wróble” Mira Kuś. Dbajmy o wróble, aby nie zabrakło nam ich radosnego ćwierkotu. Zimą i nie tylko!

Pexels

autor: Urocznica, źródła: pasy.gov.pl, poezja.org, wiersze,annet.pl, wikipedia.org, jestemnaptak.pl, przekroj.org, ekokalendarz.pl, poznan.pl, zdjęcia: Pexels

Sikorka bogatka – popularny gość karmników