Lipa, czyli drzewo miododajne, lecznicze i symboliczne

Podobno lipa rozwinęła się około 70 milionów lat temu. Może żyć nawet 500 lat i osiągnąć 40 metrów wysokości. Ma krzepki pień, bujną okrywę sercowatych liści i maleńkie, groszkowate owoce. Lipy mają dla nas duże znaczenie użytkowe, symboliczne oraz kulturowe. Warto znać choć kilka ciekawostek na ich temat! Oto kolejny post z działu „Zielnik”.

Lipa dostarcza cenionego drewna, jest ozdobą, rośliną miododajną oraz leczniczą. Drzewo osiąga znaczne rozmiary, słynie z pięknych liści oraz pachnących kwiatów. I jest ważną częścią naszej kultury!

Pixabay

Roślina wieloletnia i legendarna

Lipa rośnie niemal w całej Europie oraz na terytorium Azji i w części Ameryki. U nas radzi sobie bardzo dobrze. Lipa to drzewo długowieczne. Może osiągnąć nawet 300-500 lat. Niektóre okazy podobno potrafią przetrwać nawet tysiąc lat! W Polsce można znaleźć wiele starych drzew. Często związane są z nimi ciekawe legendy oraz opowieści.

Jedna z najstarszych i najgrubszych lip znajduje się w Czarnym Potoku, jest pomnikiem przyrody. Inne ciekawe drzewo tego typu znajduje się w szczecińskiej dzielnicy – Płonia. To lipa św. Ottona. Według legend może mieć nawet około 900 lat. Została uwieczniona w dawnej literaturze, pisano o niej np. „święta lipa”.

Pixabay

Roślina miododajna i lecznicza

Nazwa miesiąca „lipiec” pochodzi od kwitnących wówczas lip. To czas urodzaju. Woń kwiatów lipy zwabia pszczoły. Drzewo uwielbiają też gąsienice motyli, ważki, biedronki, chrząszcze oraz liczne ptaki. Kwiaty lipy są pachnące, miododajne. Rozwijają się latem i cieszą wszystkich zapachem.

Kwiatostan lipy to surowiec zielarski. Cenny. Miód lipowy, jak i napar z kwiatów lipy, posiada właściwości lecznicze. Poleca się go m.in. w dolegliwościach dróg oddechowych, przy przeziębieniach, kaszlu, gorączce, bezcenności, migrenach. Lipa wykorzystywana jest też w kosmetyce. To częsty składnik szamponów, balsamów, kremów.

Pixabay

Roślina ozdobna i symboliczna

Lipa to też drzewo ozdobne. Często sadzone w parkach, przy kościołach, placach, na cmentarzach. Dawniej lipy zdobiły również zamkowe oraz pałacowe dziedzińce. Wiele francuskich alei jest wysadzanych lipami. I nie tylko. Lipa to popularne drzewo alejowe. Ze względu na użytkowość, jest też lubiana przez stolarzy oraz rzeźbiarzy.

Roślina doczekała się wielu znaczeń. W starożytnej Grecji lipa symbolizowała niewinność, czystość i nadzieję. Była poświęcona Afrodycie, Wenus. W dawnych czasach uważano ją za drzewo kobiece, poświęcano ją bóstwom. Była rośliną świętą.

Lipa uznawana jest za narodową roślinę Czechów, Słowaków i Słoweńców. Słowianie kojarzyli lipę z ładem, pokojem, siłą kobiecą. Wierzyli, że ochronią przed piorunami i złymi duchami, uzdrawia. Na Litwie składano ofiary lipom. Kobiety prosiły ją o płodność, szczęście domowe. W krajach germańskich pod lipą odbywały się procesy sądowe, ale też rytuały. Chrześcijanie przejęli część dawnych tradycji. Lipa stała się drzewem maryjnym. Wciąż niezwykłym. Stąd na lipach często wiszą święte obrazki, kapliczki.

Roślina oznacza miłość, romans, małżeństwo. To drzewo kochanków. Lipa to również: prawda, sprawiedliwość, bezstronność, wolność. Wiąże się ją z energią żeńską. Drzewo ma bogatą symbolikę.

Lipa była opisywana przez wielu poetów i prozaików. Heinrich Heine, słynny niemiecki literat, pisał o niej tak: „Patrz, jak tych listków forma wycięta,/ Jak dziwnie każdy kształt serca ma!/ Dlatego miłość pod lipą wszczęta/ Na wieki w sercu kochanków trwa”.

Pixabay

Lipa w kulturze polskiej

Lipa wpisana jest w nasz krajobraz. Drzewo zajmuje też ważne miejsce w kulturze polskiej. Ślady uwielbienia tego drzewa znajdziemy np. w nazwach niektórych miejscowości. Święta Lipa, Świętolipie, Święte Lipy, Święta Lipka… Prócz zastosowania praktycznego, leczniczego, drzewo było u nas wykorzystywane w obrzędach, magii. Lipa pojawia się w zagadkach, wróżbach, przepowiedniach, pieśniach, bajkach, legendach. Pełni ważną rolę w folklorze polskim oraz naszej literaturze.

Lipa korzy się z domem, dzieciństwem. Od zawsze uchodziła u nas za drzewo dobre i sprowadzające szczęście. Otaczano ją szacunkiem, przypisywano właściwości ochronne. U nas to symbol dobrobytu. Drzewo święte. Kojarzone z kultem religijnym. W Lipach koło Lubawy znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Lipskiej. Według legendy nad jedną z okolicznych lip pojawia się jasność, a pod drzewem znaleziono cudowną figurkę. Podobnych opowieści jest wiele.

Lipę sadzono na pamiątkę ważnych wydarzeń rodzinnych. Zawsze ją doceniano. Wit Stworz rzeźbił w lipie. Kochał to drzewo Jan Kochanowski. Cenimy miód lipowy oraz herbatę z kwiatów lipy. To oczywiście nie wszystko. Lipa zajmuje bardzo ważne miejsce w przysłowiach, powiedzonkach i literaturze rodzimej.

Szczególne miejsce drzewo zajmuje w poezji. „Gościu, siądź pod mym liściem, a odpocznij sobie!/ Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie”: pisał Jan Kochanowski w słynnym wierszu „Na lipę”. Lubił pod tym drzewem odpoczywać i pisać. Lipa czarnoleska, rosnąca w pobliżu domu poety, została uwieczniona nie tylko w jego wierszach! Pisali o niej także m.in. Juliusz Słowacki (w „Podróży na Wschód”), Adam Mickiewicz, Agata Budzyńska, Teofil Lenartowicz, Leopold Staff, Jerzy Liebert, Kazimierz Wierzyński. Ogólnie lipa pojawia się w wielu utworach znanych poetów polskich. Pisali o niej też np. Maria Konopnicka oraz Jan Twardowski.

Nie ma lipy z lipą! Drzewo jest z pewnością niezwykłe. Lipa ma dla nas znaczenie ozdobne, użytkowe, symboliczne, kulturowe, literackie. Warto spojrzeć na nią uważniej. Eksperci sylwoterapii mówią też, że przebywanie w pobliżu lipy działa pozytywnie na zdrowie, uspokajająco, łagodząco, niweluje zmęczenie, a także… uwrażliwia na świat.

Pixabay

autor: Urocznica, źródła: „Sekretny język drzew” G. Davies, mnkd.pl, lasy.gov.pl, wikipedia.org, phavi.umcs.pl, naturoterapia.info.pl, zdjęcia: Pixabay

Cytaty o drzewach: z poezji, prozy i inne