Nowy Rok – 3 ciekawostki na dobry początek

„Jaki Nowy Rok, taki cały rok”: mówi popularne polskie przysłowie. To dobry czas, by bliżej przyjrzeć się świętu przypadającemu na 1 stycznia. Zanim otworzycie w sylwestrową noc butelkę szampana, koniecznie przeczytajcie ten tekst. Dlaczego kolejny rok rozpoczynamy z początkiem stycznia? Jak w dawnej Polsce obchodzono ten dzień? Czego należy sobie życzyć w noworocznym czasie? Sprawdźcie!

W naszej kulturze okres noworoczny to czas szczególny, związany z różnymi zwyczajami. Przygotowując się do sylwestra, kupując szampana i szukając ładnych życzeń dla bliskich, zwróćcie uwagę także na tradycję, która wpłynęła na kształt współczesnych obchodów Nowego Roku.

pixabay

Nowy Rok: 3 fakty, które warto znać

Dawniej nasi przodkowie za przełom starego i nowego roku uważali czas przesilenia zimowego. W Polsce Nowy Rok stał się odrębnym świętem dopiero w 1630 roku. Nazwa tego dnia natomiast zadomowiła się w polszczyźnie pod koniec XVIII wieku. Wcześniej na ten czas mówiło się „nowe latko”. Mimo to, etnografowie podkreślają, że w polskiej tradycji to okres szczególny i powinniśmy go należycie świętować.

1/ Pierwszego stycznia świętujemy dzięki Juliuszowi Cezarowi

W starożytności Nowy Rok świętowano w różnych datach. Juliusz Cezar przeprowadził jednak słynną reformę kalendarza. Ustanowił on zwyczaj rozpoczynania nowego roku 1 stycznia. Był to dzień, w którym w Rzymie obchodzono święto ku czci Janusa, boga bram, drzwi i początków.

„Janus miał dwa oblicza – jedno spoglądało w przód, drugie wstecz – i właśnie od niego wziął swą nazwę styczeń”: te słowa znajdziemy w „The World Book Encyclopedia”. W łacinie bowiem ten miesiąc nazywa się ianuarius, a po angielsku January. Poza tym, dziś posługujemy się kalendarzem gregoriańskim, którego źródeł należy szukać właśnie w  kalendarzu juliańskim, wprowadzonym w 46 roku p.n.e. przez wspomnianego wyżej cesarza.

2/ W polskiej tradycji to dzień szczególny i niezwykły

W dawnej Polsce pierwszy dzień roku był czasem odwiedzin i składania sobie życzeń. Pilnowano by w domach w tym czasie panowała zgoda oraz radość, a na stole niczego nie zabrakło. Ten dzień spędzano uroczyście, przygotowując świąteczne obiady dla rodziny, gości oraz kolędników.

Uroczysty noworoczny posiłek był ważnym punktem dnia. Na stole musiały znaleźć się m.in.: chleb, ciasto, mięso oraz kapusta. Prym wiodły jednakże noworoczne wypieki, m.in. bułeczki, kołacze, szczodraki. W tym dniu wystrzegano się również nieprzyjemnych czynności i wróżono z pogody. Mówiono: „Jak Nowy Rok jasny i chłodny – cały roczek pogodny i płodny”.

3/ Okres noworoczny to czas dobrych, szczerych życzeń

W przeszłości Polacy przywiązywali ogromną wagę do noworocznych życzeń. Uważano, że szczere słowa, składane osobiście, na pewno się spełnią. W dniach od 1 do 6 stycznia składano więc sobie życzenia i podarunki. W niektórych regionach kraju obdarowywano się specjalnym ciastem, zwanym nowym latkiem. Miało ono zapewniać pomyślność w nowym roku. Powszechnie życzono sobie w tym czasie szczęścia, dostatku i zdrowia.

Ignacy Krasicki, słynny poeta oświeceniowy, nigdy nie zaniedbywał składania życzeń noworocznych. Kiedyś napisał: „całemu rodzajowi ludzkiemu dobrze życzę, wszem wobec i każdemu z osobna winszuję; pragnę, aby im jak najlepiej się powodziło, zgoła niech mają to, co tylko im się mieć podoba”. Miłych życzeń noworocznych oczekiwał też od najbliższych, potrafił ich upomnieć, jeśli o tym zapomnieli. Z czasem zwyczaj się nieco zatarł i zmienił. W XIX wieku życzenia zaczęły wypierać powszechnie wysyłane okolicznościowe kartki, ale tradycja ich składania na szczęście wciąż jest żywa.

pixabay

Wszystkiego najlepszego w 2021 roku! Zachęcam także do przeczytania tekstu: “Sylwester – ciekawostki o wigilii Nowego Roku“.

autor: Urocznica; zdjęcia: pixabay; źródła: „Polskie tradycje i obyczaje”, A. Willman, S. Chmiel, Dragon 2016; „1 stycznia – święto Nowego Roku”, polskieradio24.pl; wikiquote.org; „Etnograf: Nowy Rok w polskiej tradycji to szczególny dzień, starajmy się go świętować”, dzieje.pl; „Wokół oświeceniowych życzeń noworocznych”, K. Maksimowicz, rcin.org.pl