Właśnie trwa szaruga jesienna. Przedzimie. Okres przejściowy. Najbardziej zachmurzona pora roku. Ponura, dekadencka, ciemna. Niepozbawiona jednak pewnej magii oraz tajemnicy… Niezwykły czas na styku jesieni i zimy kryje w sobie wiele sekretów. Warto przyjrzeć mu się bliżej. Przełom listopada i grudnia to bardzo ciekawy okres.
Trafnie opisał ten czas Kazimierz Mordarski w wierszu „Przedzimie”: „i wiatr co szarga listowiem/ na ścieżkach ku zimie/ W zaklętych lokach bluszczu/ szron siwe wieści niesie/ a żurawie ostatnim kluczem/ zamykają jesień”.
Pixabay
Ile jest pór roku? Więcej niż myślisz!
Każdy zna podstawowe cztery pory roku. To wiosna, lato, jesień i zima. Nie każdy jednak wie, że w Polsce wydziela się najczęściej sześć pór roku (niektórzy zauważają nawet osiem, w tym przedlecie i polecie). Wyznaczył je klimatolog Eugeniusz Romer. Przedzimie to jeden z najciekawszych i najbardziej niezwykłych okresów.
Chłód, wilgoć, mróz, mgła, pierwsze opady śniegu, krótkie dni, długie noce… Przedzimie to jedna z uzupełniających pór roku w przyrodzie strefy klimatu umiarkowanego (analogiczne jest przedwiośnie). To tajemniczy okres. Czas przemiany.
Występuje najczęściej w drugiej połowie listopada i pierwszej połowie grudnia. Przedzimie bywa jednak różne. Może trwać krótki czas lub przeciągnąć się nawet na kilka miesięcy! W tym okresie spoglądamy często na świat z melancholią. Jesienno-zimowa aura nastraja nas refleksyjnie. Wypatrujemy jednak też przejaśnień. Czekając na nową porę roku, organizujemy sobie przecież różne rozrywki na długie wieczory.
Pixabay
Andrzejki i katarzynki. Sposób na szarą godzinę
Podczas przedzimia często jest ciemnawo i szarawo. Można jednak temu zaradzić! Na przykład sięgając do barwnej polskiej tradycji. Końcówka listopada to przecież wieczory wróżb oraz przepowiedni: katarzynki i andrzejki. Ten moment jest idealny, by spojrzeć w przyszłość.
Dawniej najpierw obchodzono katarzynki, które przypadały w nocy z 24 na 25 listopada. W tym czasie odbywały się wróżby matrymonialne dla kawalerów. Wiele z nich związanych było ze snem. Katarzynkowe czary stanowiły też doskonałą okazję do spotkań i zabawy.
Później miały miejsce andrzejki. Ten wieczór wróżb odprawiano w noc z 29 na 30 listopada. Początkowo były przewidziane tylko dla niezamężnych dziewcząt. Zwyczaj stał się jednak bardzo popularny i wyparł katarzynki. Z czasem stał się zabawą dla wszystkich.
Pixabay
Czas na pierniki! Ruszają przygotowania do świąt
Przedzimie to też doskonały moment, by rozpocząć przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia. Dawniej w tym okresie zaczynano już piec pierniki. W tym korzenne ciastka toruńskie, które znamy jako „katarzynki”. Ich kształt tworzy sześć połączonych ze sobą medalionów. Według jednej z legend niezwykły smak zawdzięczają pewnej córce młynarza (o imieniu Katarzyna) i pszczołom, które doradziły jej, by dodała do ciasta miodu.
Warto przy tym pamiętać, że nie tylko Toruń słynie z pierników! Tradycja wypiekania korzennych ciast jest bliska wielu naszym miastom oraz regionom. Słynne są też pierniki szczecińskie, wrocławskie i lubelskie. Podobne tradycyjne słodkości korzenne popularne są też w innych krajach.
Przedzimowy okres to wyjątkowy czas i warto zadbać o jego oprawę. Trwają ostatnie podmuchy jesieni. A później już tylko zima. Meteorologiczna, astronomiczna i kalendarzowa… W wierszu „Przedzimie” internetowy poeta Oskar Wizard napisał: „wiatr zimny/ wieje/ nastała chwila/ magicznej/ przemiany/ nadejdą mrozy/ śniegi/ dziecięce bałwany/ lecz teraz/ trwa chwila/ niczyja”.
Ten czas wcale nie musi być szary i nijaki. W każdej porze roku można dostrzec piękno. Nawet z przedzimia da się czerpać inspirację oraz radość.
Pixabay
PS Planujecie zabawę na andrzejki? Pieczecie już pierniczki? Dajcie znać w komentarzach!
autor: Urocznica, źródła: m.in. dziennikpolski24.pl, wiersze.annet.pl, pogodaslaska.pl, wikipedia.org, naszemiasto.pl, zdjęcia: Pixabay
Cytaty i przysłowia na grudzień
Witaj, jakie przepiękne zdjęcia. I post bardzo klimatyczny.
Dziękuję za przybliżenie pojęć i zwyczajów charakterystycznych dla tej pory roku.
Myślę, że ludzie wsi byli bardziej wyczuleni na zmieniające się pory roku, żyli w bliskiej zażyłości z przyrodą. Przedzimie- ładna nazwa.
Pozdrawiam serdecznie
Prawda? Bardzo ładna nazwa i ciekawy okres w roku. 🙂
Ja również pozdrawiam i dziękuję Urocznico za ten post. Pieczenia w sumie się uczę 😉 . Ciekawa ta wzmianka o większej ilości pór roku – przypomniała mi się geografia w 7 klasie 🙂 .
🙂
Nie lubię tej pory roku. Jakoś nie mogę zmotywować się do działania
Wiele osób nie lubi tego czasu, ale można i w nim znaleźć coś ciekawego. 🙂
A ja też lubię ten czas. Jestem przedzimową kobietką, bo to czas moich urodzin, więc może dlatego jest mi bliższy, niż innym 🙂
Każda pora roku coś w sobie ma. 🙂
Tyle lat żyję a o Katarzynkach nie słyszałam. Każda pora piękna, również dla zdjęć, tylko w listopadzie trudniej o dobre światło. Oszronione rośliny są szczególnie fotogeniczne.
To już niestety prawie całkowicie zapomniany zwyczaj. Też uważam, że każda pora roku ma swoje piękno. 🙂
Ja jeszcze nie planuję andrzejkowej zabawy. W tym roku chyba sobie odpuścimy.
🙂
Ciekawa historia
🙂
Ja akurat nie przepadam za tym przejściowym okresem między jesienią, a zimą.
Zbyt szaro, ciemno i ponuro. Ciężko mi dotrzeć piękno 🙁
Jak wielu ludziom, ale listopad się już kończy, zaraz święta, będzie jaśniej. 🙂
Każda pora i przed pora roku ma swój urok 🙂
Dokładnie!
Jak ja nienawidzę jesieni. Jest szaro, buro i ponuro. Wieczna deprecha, deszcz i ciemno.
nacpana-ksiazkami.blogspot.com
Wielu ludzi nie lubi późnej jesieni, ale zaraz grudzień, jeszcze trochę i będzie lepiej. 🙂
Zarówno przedzimie, jak i przedwiośnie to cudowny czas oczekiwania 🙂
O tak. 🙂