28 sierpnia 2020

Kakuzo Okakura (1863-1913) był japońskim uczonym, wielkim umysłem, który walczył o zachowanie i rozwój sztuki swojego kraju w nieprzyjaznym dla jego narodu czasie. Ten erudyta, eseista oraz esteta uważał, że możliwe jest porozumienie między Wschodem a Zachodem. „Księga herbaty” przybliża japoński styl życia w sposób, który wydawał mu się najbardziej trafny. Autor zwraca się w niej do zachodniego czytelnika i tłumaczy, czym tak naprawdę dla jego kraju jest ceremonia parzenia oraz picia herbaty, wiedząc, że ten napój łączy wielu ludzi.

„Księga herbaty” to niewielkich rozmiarów książeczka, która skrywa w sobie ważne przesłanie. To typ publikacji, który mówi: nie liczy się ilość, ale jakość. Oszczędna, wyrafinowana, przemyślana. Trafiłam na nią dzięki lekturze publikacji „Zrozumieć Japonię” Doroty Ugorowskiej, gdzie była wielokrotnie cytowana. Słowa Okakury, mimo, że zapisane w 1906 roku, dawno temu, zrobiły na mnie ogromne wrażenie. Dlaczego?

Japoński romantyk

Przełom XIX i XX wieku był trudny dla Japonii. Fascynacja Zachodem sprawiła, że dawne tradycje odchodziły w zapomnienie lub były traktowane z lekceważeniem. Kakuzo Okakura był jednym z tych, którzy walczyli o ocalenie japońskiej duszy. Zaangażowany w sprawę zachowania, pamięci oraz pielęgnowania tradycji azjatyckiej sztuki i kultury, zachęcał innych do tego, by nie zatracili swojej tożsamości. W napisanej w 1906 roku książce zwraca się do ludzi Zachodu. Opowiada czytelnikom o historii oraz znaczeniu picia herbaty w społeczeństwach azjatyckich, poruszając przy tym wątki dotyczące estetyki, filozofii oraz religii.

„Filozofia herbaty nie jest estetyzmem w zwykłym znaczeniu tego słowa, wspólnie bowiem z etyką i religią wyraża cały nasz sposób widzenia człowieka i natury”: zaznacza autor. W swojej książce, będącej zbiorem esejów, zgrabnie łączy różne tematy, przedstawiając azjatycki świat.

Przez herbatę do serca

Okakura w tej publikacji subtelnie zachęca czytelników, żeby spojrzeli na Japonię właśnie przez pryzmat aromatycznego napoju, bo wie, jak ważny stał się on także dla zachodnich odbiorców. Herbata jest czymś, co łączy dwa różne światy. Wschód i Zachód kochają ten napój. Autor w swojej niewielkiej książeczce przybliża więc japońską duszę, opowiadając o tym lubianym przez wszystkich naparze.

Uczony sporo miejsca poświęca ceremonii herbaty. Podkreśla jej wpływ na japońską architekturę, sztukę oraz życie codzienne. Przez herbatę próbuje dotrzeć do zachodniego czytelnika i przedstawić mu wschodniego ducha. Stara się pokazać to, co najważniejsze oraz najpiękniejsze. Z tej książki płynie spokój i harmonia, której często zazdrościmy azjatyckim filozofom.

Jak trafnie podkreśliła we wstępie do polskiego wydania „Księgi herbaty” z 2017 roku Urszula Mach-Bryson ta książeczka „skromnie i cichutko dociera do niezmiennie zmęczonych materializmem ludzi Zachodu, nieustająco poszukujących we Wschodzie duchowego odrodzenia. Wschód i zachód znów spotykają się nad czarką”.

„Księga herbaty”: pochwała prostoty

Książka Okakury to niewielka lektura, która jest nie tylko zachętą do poznania japońskiej estetyki oraz sztuki życia, może być też przewodnikiem, pokazującym jak być bardziej obecnym w świecie. To pochwała prostoty, codzienności, szukania radości i inspiracji w zwyczajnym życiu. Zachęca do tego, by uważniej się rozejrzeć wokół oraz wykształcić w sobie umiejętność zauważania piękna w prostocie.

Ta książeczka jest niezwykle subtelna, poetycka, a przy tym zwięzła. Herbata jest w niej punktem wyjścia do snucia różnych rozważań, opowiadania historii, cytowania innych. Czyta się ją powoli, niespiesznie, delektując tym, co autor chce czytelnikowi przekazać. Okakura umiejętnie porusza się w niej między różnymi tematami, łącząc je wspólnym mianownikiem – aromatycznym naparem.

Na koniec pozostaje tylko zastanowić się nad jego słowami „Herbata jest dziełem sztuki i tylko ręka mistrza może wydobyć jej najszlachetniejsze właściwości” i przyrządzić sobie filiżankę gorącego napoju.

Polecam.